ام‌اس؛ وحشت دنیای مدرن

بیماری ام اس ، وحشت دنیای مدرن

فلج چندگانه به نام اِم‌اِس (MS) شهرت دارد و یک بیماری التهابی است که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند. این آسیب‌دیدگی در توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که مسئول ارتباط هستند اختلال ایجاد می‌کند و باعث به وجود آمدن علائم و نشانه‌های زیادی، ازجمله مشکلات فیزیکی، روانی و در برخی موارد مشکلات روان‌پزشکی شود.

برخی شواهد دال بر پیوست این بیماری با درجه زیبایی دارد. ام‌اس به چند شکل ظاهر می‌شود و علائم جدید آن یا به‌صورت حملات مرحله‌ای (به شکل برگشتی) یا در طول زمان (به شکل متناوب) اتفاق می‌افتد.

ممکن است در بین حملات نشانه بیماری به‌کلی از بین برود؛ بااین‌وجود مشکلات عصبی دائمی مخصوصاً با پیشرفت بیماری در مراحل بعدی به‌طور مداوم اتفاق می‌افتد. اگرچه علت بیماری مشخص نیست اما مکانیزه اصلی آن تخریب توسط سیستم ایمنی بدن و یا اختلال در سلول‌های تولیدکننده میلین می‌باشد.

دلایل ارائه‌شده در مورد این مکانیزم‌ها شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند عفونت است. معمولاً ام‌اس بر اساس نشانه‌ها و علائم و نتایج آزمایش‌های پزشکی تشخیص داده می‌شود. درمان مشخصی برای ام‌اس وجود ندارد. درمان‌های موجود به‌منظور بهبود عملکرد بدن پس از هر حمله و جلوگیری از حملات جدید صورت می‌گیرد. اگرچه داروهایی که برای درمان ام‌اس تجویز می‌شود اندکی مؤثرند اما دارای اثرات جانبی هستند و تحمل آن دشوار است. باوجوداینکه شواهدی در مورد اثربخشی درمان‌های جایگزین ام‌اس وجود ندارد، بسیاری از مردم به دنبال آن درمان‌ها هستند. پیش‌بینی نتیجه درازمدت درمان بسیار دشوار است، اما نتیجه قابل‌قبول بیشتر در زنان، افرادی که در سنین پایین‌تر به این بیماری مبتلا شده‌اند، افرادی که در آن‌ها دوره‌های عود مشاهده می‌شود و افرادی که آن‌ها در مراحل اولیه حمله‌های کمی را تجربه کرده‌اند مشاهده می‌شود.

امید به زندگی افراد دارای ام‌اس ۵ تا ۱۰ سال کمتر از دیگران است. از سال ۲۰۰۸، بین ۲ تا ۲٫۵ میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا شده‌اند، این در حالی است که نرخ ابتلا در بخش‌های مختلف جهان و در بین جوامع مختلف تفاوت آشکاری دارد.این بیماری به‌طورمعمول در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی و در زنان دو برابر مردان اتفاق می‌افتد.

نشانه‌ها

فرد دارای ام‌اس همه علائم یا نشانه‌های عصب‌شناختی را دارد؛ رایج‌ترین این نشانه‌ها مشکلات سامانه عصبی خودگردان، دیداری، حرکتی و حسی است.

علائم خاص از طریق محل‌های زخم در سیستم عصبی مشخص می‌شوند و شامل کم بساوایی یا خواب‌رفتگی مانند مورمور شدن، گز گز کردن، ضعف عضلات، واکنش‌های غیرارادی، گرفتگی عضلات یا ناتوانی درحرکت، ناتوانی در هماهنگی و تعادل ناهماهنگی عضلات، مشکل در صحبت کردن یا مشکل در غذا خوردن، مشکلات دیداری (جنبش کره چشم، کاهش دید یا دوبینی)، احساس خستگی، درد شدید یا درد مزمن و مشکل در ادرار و مدفوع می‌باشد.

دشواری در فکر کردن و مشکلات عاطفی مانند افسردگی یا خلق ناپایدار نیز در بین مبتلایان به ام‌اس رایج است. پدیده یوتافس، شدت یافتن نشانه‌های بیماری براثر تماس با دمای بالا و نشانه لرمیت، احساس سوزش در پشت هنگام خم کردن گردن از ویژگی‌های بیماری ام‌اس می‌باشند.

دوره این نشانه‌ها در ابتدا در دو الگو اتفاق می‌افتد؛ یا به‌صورت دوره‌های وخیم‌تر شدن ناگهانی بیماری که چند روز تا چند ماه به طول می‌انجامد (عود، وخیم‌تر شدن، دوره بیماری، حملات یا تشدید ناگهانی نامیده می‌شوند) که به دنبال آن بهبودی بیمار صورت می‌گیرد.

عوامل

علت ام‌اس نامشخص است، بااین‌وجود باور می‌شود این بیماری براثر ترکیبی از عوامل محیطی مانند عوامل آلوده‌کننده و ژنتیک اتفاق می‌افتد برخی شواهد دال بر پیوست این بیماری با درجه زیبایی دارد. تئوری‌ها در تلاشند تا داده‌ها را با توضیحاتی واقع بینانه ترکیب کنند اما این مورد تاکنون به‌عنوان موردی قطعی ثابت نشده است. اگرچه تعدادی فاکتورهای ریسک محیطی وجود دارد و اینکه بعضی از آن‌ها قابل تعدیل هستند، تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه حذف آن‌ها می‌تواند از بیماری ام‌اس پیشگیری کند موردنیاز است.

نشانه‌های بیماری ام‌اس

با این‌که بسیاری از مردم این‌چنین فکر می‌کنند، اما پزشکان می‌گویند گاهی ام‌اس مشکل خاصی برای بیمار ایجاد نمی‌کند بنابراین بسیاری از مبتلایان می‌توانند به زندگی عادی‌شان ادامه دهند؛ به این معنی که حتی شاید یکی از همکاران یا دوستان‌ نزدیکتان هم ام‌اس داشته باشد و شما هیچ‌وقت متوجه مشکلش نشوید.

دکتر مهدی وحید دستجردی، متخصص مغز و اعصاب با اشاره به این‌که ام‌اس در گروه بیماری‌های خود ایمن قرار می‌گیرد، توضیح می‌دهد: در بیماری‌های خود ایمن، سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به بدن خود فرد حمله می‌کند که ام‌اس نیز یکی از این نوع بیماری‌هاست.

به گفته این پزشک متخصص، سیستم ایمنی بدن در بیماری ام‌اس به بافت چربی درون مغز حمله کرده و نقاط مختلفی را درگیر می‌کند؛ بنابراین علائم بیماری با توجه به ناحیه‌ای که درگیر می‌شود، متفاوت خواهد بود؛ علائم بینایی، حرکتی و حسی ازجمله مشکلاتی است که فرد با آن روبه‌رو خواهد شد.

دکتر وحید دستجردی می‌افزاید: ام‌اس بیشتر در سنین جوانی و در دوران طلایی زندگی بروز می‌کند و به همین دلیل رسیدگی و درمان آن اهمیت ویژه‌ای دارد. علاوه بر این، احتمال روبه‌رو شدن با این بیماری نیز برای خانم‌ها کمی بیشتر از آقایان است.

نشانه‌های بیماری ام‌اس متنوع و متفاوت است، اما باید توجه داشته باشید هیچ‌یک از این نشانه‌ها، در ام‌اس موقت و گذرا نیست و حداقل باید یک روز ادامه داشته باشد.

دکتر وحید دستجردی ضمن بیان این‌که شایع‌ترین حالت درگیری بیماری با علائم حسی نمایان می‌شود، می‌گوید: در چنین شرایطی معمولاً فرد در قسمت‌های انتهایی هر دودست و هر دو پا (قسمت‌هایی از بدن که فرد از دستکش و جوراب استفاده می‌کند) سوزش و گزگز شدیدی را احساس خواهد کرد.

وی تأکید می‌کند: سوزش و گزگز مربوط به بیماری ام‌اس بسیار شدید و مداوم است و به همین دلیل افرادی که گاهی چنین حسی دارند، نباید نگران مبتلا شدن به ام‌اس باشند.

به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه، در حالت دیگری از درگیری‌های حسی بیماری ام‌اس، نیمی از بدن فرد یا قسمت پایین‌تر از سینه او در یک‌طرف بدن بی‌حس می‌شود.

دکتر وحید دستجردی در مورد دومین نشانه بیماری ام‌اس چنین می‌گوید: تاری دید یکی از علائم شایع این بیماری است؛ البته در این مورد هم باید دقت داشته باشید که همه افراد سالم و کسانی که هیچ مشکلی ندارند نیز ممکن است گاهی این حالت را تجربه کنند، به‌ویژه زمانی که فرد به‌صورت ناگهانی از حالت خوابیده یا نشسته برمی‌خیزد، اما دردناک شدن یکی از چشم‌ها هنگام حرکت به طرفین و از دست دادن بینایی همان چشم پس از گذشت چند ساعت یا چند روز، یکی از نشانه‌های بیماری ام‌اس است.

وی با اشاره به مشکلات حرکتی بیماران نیز توضیح می‌دهد: گاهی شخص متوجه کاهش قدرت و توانش می‌شود؛ به‌عنوان‌مثال ممکن است هنگام بالا رفتن از پله حس کند پاهایش ضعیف‌تر از قبل شده است و گاهی نیز یک سمت بدن فرد دچار ضعف شدید می‌شود.

دکتر وحید دستجردی درباره مشکلات تعادلی بیماران می‌گوید: یکی دیگر از علائم بیماری ام‌اس مشکلات تعادلی است؛ در این حالت شخص کم‌کم حس می‌کند تعادل ندارد، دائم زمین می‌خورد یا هنگام راه رفتن بدنش به یک‌طرف متمایل می‌شود.

این پزشک متخصص تأکید می‌کند: هیچ‌یک از علائم ام‌اس گذرا و لحظه‌ای نیست؛ به این معنی که تاری دید، عدم تعادل، کاهش قدرت و… حتماً باید حداقل ۲۴ ساعت ادامه داشته باشد تا بتوان به بروز این بیماری شک کرد بنابراین افراد نباید باتجربه کردن لحظه‌ای چنین علائمی، نگران ابتلا به ام‌اس شوند.

ام‌اس انواع مختلفی دارد

دکتر وحید دستجردی درباره انواع مختلف بیماری ام‌اس توضیح می‌دهد: بسیاری از افرادی که دچار این مشکل هستند، هیچ‌وقت با علامت خاصی روبه‌رو نمی‌شوند؛ به‌طوری‌که حتی تا زمان فوت، این بیماری بروز نمی‌کند و چه‌بسا افرادی که به دلایل دیگری مانند تصادف مورد بررسی پزشکی قرار می‌گیرند و در آن زمان بیماری ام‌اس آن‌ها که هیچ علامتی نداشته است، تشخیص داده می‌شود. درصدی از بیماران نیز فقط یک‌بار دچار علائم بیماری می‌شوند و این مسئله دیگر هیچ‌وقت تکرار نمی‌شود.

وی با تأکید بر این‌که عمده بیماران مبتلابه ام‌اس، هرچند ماه یک‌بار با علامت جدیدی روبه‌رو می‌شوند، می‌گوید: اغلب بیماران چنین وضعیتی دارند که به این نوع ام‌اس عودکننده ـ بهبود یابنده می‌گوییم.

البته در گروهی از این بیماران ممکن است بیماری به شکل پیش‌رونده تغییر کند یا این‌که برای تعداد کمی از افراد از ابتدا ممکن است ام‌اس به شکل پیش‌رونده وجود داشته باشد که در این حالت بیماری دائم بدتر می‌شود.

درمان بیماری ام‌اس

بدون تردید چگونگی درمان بیماری یکی از مهم‌ترین سوالاتی است که برای مبتلایان پیش می‌آید؛ این‌که بیماری به‌صورت کامل درمان می‌شود یا نه؟ علائم بهبود آن چیست؟ و…

دکتر وحید دستجردی ضمن بیان این‌که درمان‌های ام‌اس به سه گروه اصلی تقسیم‌بندی می‌شود، توضیح می‌دهد:

دسته اول درمان‌ها هنگام حملات بیماری صورت می‌گیرد که در این دوران بیمار باید در بیمارستان بستری شود.

دومین دسته، درمان‌های پیشگیری است؛ در این شرایط با توجه به وضعیت بیمار از داروهای متفاوتی استفاده می‌کنند که با کمک آن‌ها تعداد حملات بعدی کمتر می‌شود.

سومین گروه درمان‌ها، مربوط به علائم بیماری است و بیماران باید بدانند عوارض بیماری مانند خستگی بیش از حد، تکرر ادرار و سفتی اندام‌ها با دارو تا حد زیادی قابل درمان است.

ام‌اس مانع زندگی عادی نمی‌شود

متاسفانه اغلب افراد تصور می‌کنند ام‌اس به معنای ناتوانی کامل فرد است و تنها تصویری که از مبتلایان به ام‌اس در ذهن آن‌ها نقش می‌بندد، فردی است که روی صندلی چرخدار نشسته و توانایی حرکت ندارد. در حالی که بسیاری از بیماران می‌توانند زندگی عادی خود را بدون هیچ مشکلی ادامه ‌‌دهند.

مجله اینترنتی زندگی سالم