بحران کره شمالی نتیجه اقدامات خود آمریکاست / انتخاب های غیر عاقلانه
بحران کره شمالی نتیجه اقدامات خود آمریکاست / انتخاب های غیر عاقلانه
بحران کره شمالی نتیجه اقدامات خود آمریکاست / انتخاب های غیر عاقلانه
بسیاری از بحرانهایی که ایالاتمتحده امروزه با آنها روبه‌روست نتیجه انتخابهای غیرعاقلانهای است که خودش سالها قبل انجام داده است. مواجهه اتمی آمریکا با کره شمالی یکی از نمونههای وحشتناک چنین انتخابهایی است. ریشههای این بحران را باید در اقدامات خود واشنگتن جست‌وجو کرد.
هنگامی‌که در سال 1979 اتحاد جماهیر شوروی نیروهای خود را به افغانستان اعزام کرد، ایالاتمتحده به فکر ایجاد نیرویی برای مقابله با این اقدام افتاد. برای حمایت از این نیروها آمریکا نیاز به پایگاههایی در کشور همسایه افغانستان یعنی پاکستان داشت. ژنرال ضیاءالحق، دیکتاتور نظامی وقت پاکستان، با درخواست آمریکاییها برای ایجاد پایگاه نظامی در کشورش موافقت کرد؛ البته با این شرط که آمریکا هم با خواستههای پاکستان موافقت کند. یکی از خواستههای او این بود که ایالاتمتحده مانع از دستیابی پاکستان به تسلیحات هستهای نشود.
امروزه برنامه منع تکثیر تسلیحات هستهای (یعنی جلوگیری از توسعه تسلیحات هستهای توسط سایر دولتها) جزو اولویتهای اصلی ایالاتمتحده است؛ اما در سال 1979 انگیزههای قدرتمندی برای زدوبند با پاکستان و مستثناساختن این کشور از برنامه منع تکثیر تسلیحات هستهای وجود داشت. در آن زمان تنها هدف آمریکا حمایت از شبه‌نظامیان جهادی در افغانستان بود تا از این طریق بتواند ارتش سرخ شوروی را از این کشور بیرون براند، شوروی را تضعیف و اعتبار آمریکا را احیا کند. در آن دوره خطر دولتهای سرکشِ مجهز به سلاحهای هستهای مبهم، ناروشن و دور از انتظار به‌نظر میرسید.
بحران کره شمالی نتیجه اقدامات خود آمریکاست / انتخاب های غیر عاقلانه
تا سال 1979، ایالاتمتحده میکوشید مانع از دستیابی پاکستان به تجهیزات و مواد هستهای ممنوعه شود؛ اما پس از سال 1979 در نتیجه توافق آمریکا با پاکستان این تلاشها متوقف شد. این امر به پاکستان اجازه داد تا برنامه هستهای خود را توسعه دهد. پاکستان نخستین بمب اتمی خود را در سال 1998 به‌شکل موفقیتآمیز آزمایش کرد. در همین دوره این کشور اقدام به همکاری هستهای با یک دولت مطرود دیگر یعنی کره شمالی کرد.
در طول دهه 1990، پاکستان اقدام به خرید موشک از کره شمالی کرد و در مقابل «فناوری هستهای غیرنظامی» را در اختیار این کشور قرار داد. در سال 2002، نهادهای امنیتی این موضوع را افشا کردند که پاکستان اقدام به فروش سانتریفوژهای گازی به کره شمالی کرده و درنتیجه این کشور را قادر به غنیسازی اورانیوم برای تولید بمب اتمی ساخته است. عبدالقدیرخان، دلال هستهای پاکستانی که زیر نظر دولت پاکستان فعالیت میکرد چندین بار به کره شمالی سفر کرد. او بعدها اعلام کرد: «ما با کره شمالی برنامه مشترکی داشتیم.»
کمکهای کارشناسی و فنی پاکستان به کره شمالی این کشور را قادر به ایجاد بحرانی که ما امروزه با آن دست‌به‌گریبانیم ساخت. این مسئله که پاکستان به‌راحتی موفق به ارسال چنین کمکهایی به کره شمالی شد تا حد زیادی نتیجه این امر بود که آمریکا پذیرفت چشم خود را به برنامه پاکستان برای گسترش تسلیحات هستهای در سطح جهان ببندد. بحران فعلی کره شمالی نتیجه تصمیمی است که آمریکا بیش 35 سال قبل گرفت. این یک نمونه کلاسیک از رویه اغلب رهبران ملی است: اتخاذ تصمیمات کوتاه‌مدت و آنی درخصوص مسائل و گذاشتن وظیفه رفع‌کردن نتایج منفی این تصمیمات برعهده نسلهای آینده.
در این مورد کره شمالی نتیجۀ منفی اقدام آمریکا در گذشته است. امروزه کره شمالی تبدیل به یک مشکل لاینحل شده است. این کشور آشکارا سایر کشورها، از‌جمله ایالاتمتحده را تهدید میکند و درعین‌حال به‌دنبال توسعه موشکهای بالستیک دوربرد با توانایی حمل کلاهک هستهای است. آزمایش‌های موشکی کره شمالی اغلب با شکست مواجه شدهاند که شاید دلیل آن حملات سایبری ایالاتمتحده به تأسیسات موشکی این کشور باشد؛ بااین‌حال، سیاست «صبر استراتژیک» که دنیای خارج در قبال بحران کره اتخاذ کرده نمیتواند پاسخی دائمی به این تهدید باشد.
بحران کره شمالی نتیجه اقدامات خود آمریکاست / انتخاب های غیر عاقلانه
این بحران راه‌حل نظامی ندارد. یک حملۀ پیش‌دستانه به کره شمالی احتمالاً منجر به یک منازعۀ ویرانگر خواهد شد که احتمال به‌کارگیری تسلیحات هستهای هم در آن وجود دارد؛ همچنین به‌نظر میرسد کره شمالی تمایلی به چانهزنی متعارف ندارد.
حمله آمریکا به عراق و لیبی این موضوع را برای کشور مخالف آمریکا آشکار ساخت که یا باید به سلاح هستهای دست یابند یا با خطر سرنگونی توسط آمریکا دست‌وپنجه نرم کنند. مقامات کره شمالی هم این موضوع را درک کردهاند و درنتیجه هیچ‌گاه تن به توافقی که منجر به توقف کامل برنامه تسلیحات هستهای این کشور شود نخواهند داد. به‌این‌ترتیب با تشدید فشارهای چین، دولت کره احتمالاً تنها با محدودسازی یا تعلیق موقت برنامه هستهای خود موافقت میکند. از طرف دیگر ایالاتمتحده باید چین را قانع کند که فشارهای خود را بر کره افزایش دهد؛ اما چین درصورتی اقدام به چنین کاری خواهد کرد که مطمئن شود در نتیجه این اقدام یک رژیم متخاصم در همسایگی‌اش شکل نخواهد گرفت.
در سال 1979، ایالاتمتحده تصمیم گرفت به‌جای آنکه اجازه دهد شورویها در باتلاقی که خودشان در افغانستان ایجاد کرده بودند غرق شوند مستقیماً در امور افغانستان مداخله کند. انجام این کار از سوی آمریکا زنجیرهای از اتفاقات دیگر را موجب شد که نتیجه آن تبدیل‌شدن کره شمالی به یک قدرت هستهای بود. آمریکا امنیت بلندمدت خود را فدای دستیابی به یک پیروزی سریع در افغانستان کرد و نتایج این تصمیم امروز خود را آشکار ساخته است.
***استفان کینزر، پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات امور عمومی و بینالمللی واتسون وابسته به دانشگاه برَون است. وی نویسنده کتابهای «همه مردان شاه» و «براندازی» است که در آنها نقش آمریکا در تحولات ایران را بررسی کرده است.
بحران کره شمالی نتیجه اقدامات خود آمریکاست / انتخاب های غیر عاقلانه
مترجم: دکتر ابوذر رفیعی قهساره
