ترس جدایی از موبایل اعتیاد قرن 21 از زبان دکتر پدرام

ترس جدایی از موبایل اعتیاد قرن 21 از زبان دکتر پدرام

تصور کنید برای انجام کاری از خانه بیرون رفته اید و ناگهان متوجه می شوید تلفن همراهتان را جا گذاشته‌اید؛ چه احساسی پیدا می کنید؟ مضطرب می شوید و هر طور شده خودتان را به خانه می رسانید؟ یا بی خیال ادامه مسیر را پیش می گیرید؟ فکر می کنید جزو دسته اول یا دوم بودن، ارتباطی با وضعیت سلامت روحی ما دارد؟ اصلا میزان وابستگی به تلفن همراه می تواند شاخصی برای تعیین وضعیت سلامتی ذهن ما باشد؟ نوموفوبیا (به انگلیسی: Nomophobia) که مخفف no-mobile-phone phobia است؛ به معنی ترس ِجدایی از موبایل یا در دسترس نبودن تلفن همراه است. این عارضه در سده ۲۱ میلادی بعد از همه‌گیر شدن تلفن‌های همراه و شبکه‌های اجتماعی،ایجاد شد و میزان استفاده مردم از تلفن‌های همراه افزایش یافت و در نتیجه در اثر اعتیاد به موبایل یا شبکه‌های اجتماعی اولین بار در سال ۲۰۱۱ این فوبیا توسط موسسه تحقیقاتی YouGov تعریف شد.تحقیقات نشان می دهد  ترس ِجدا شدن از تلفن همراه در حال افزایش است.همچنین زنان بیشتر از مردان درگیر این بیماری هستند؛ زیرا در مقایسه با 61 در صد مردانی که می ترسند از گوشی خود جدا شوند ، 70 درصد زنان هستند که این ترس را در خود دارند. البته در مقابل این تحقیق نشان می دهد که بیشتر مردان هستند که تمایل دارند دو گوشی همراه با خود داشته باشند، که اگر یکی از آنها را از دست دادند، دچار استرس زیادی نشوند.

نسل فردا سعی کرده در گفت و گو با یک روانشناس به بررسی علائم فیزیولوژیک، رفتاری و روانشناختی اختلال نوموفوبیا بپردازد و شیوه های مواجهه با این اختلال و پیشگیری از آن را جویا شود. بدین ترتیب در همین زمینه با دکتر احمد پدرام روانشناس به گفت و گو نشسته ایم.

ترس از تنهایی، عامل ایجاد نوموفوبیا
او ابتدا با اشاره به اینکه در نوموفوبیا دیگر صحبت از اعتیاد به گوشی همراه به تنهایی نیست، به نسل فردا می گوید: در این اختلال صحبت از فوبیا و هراسی است که نسبت به این اعتیاد ایجاد شده. از یک سو گسترده‌تر شدن روابط میان انسان ها و از سوی دیگر سطحی شدن این گونه ارتباطات و نیز ضعیف شدن روش های حل مسئله در بین انسان ها سبب شده این اختلال روز به روز افزایش یابد. اینکه فرد به مرحله ای رسیده که تصور می کند اگر گوشی همراه نداشته باشد، دیگر تمامی ارتباطات او با جهان پیرامونش قطع خواهد شد و هیچ جایگزین دیگری را برای ایجاد ارتباط با محیط اطراف و انسان های دور و برش تصور نمی کند، ناشی از تضعیف انسان

در روش های حل مسئله است.
این روانشناس در تکمیل توضیح خود اضافه می کند: اینکه فرد در نبود گوشی همراهش مدام تصور می کند اتفاقاتی در محیط پیرامون او به وقوع پیوسته که او از آنها بی خبر است و همین موضوع سبب ایجاد اضطراب در وجودش می شود، ناشی از خطاهای شناختی فرد است که در این خطا فرد نکات مثبت را نمی بیند و تنها به بزرگنمایی نکات منفی می پردازد و به این نکات محوریت می دهد. میل انسان به ارتباط و ترس از دست دادن ارتباط و ترس از تنهایی، ریشه های ایجاد این نوموفوبیاست و در واقع میان نوموفوبیا (بی گوشی هراسی) و مونوفوبیا (ترس از تنهایی) ارتباط تنگاتنگی وجود دارد.

نوموفوبیا در زنان شایع تر است
وی در پاسخ به این سوال که چرا اختلال نوموفوبیا میان زنان شایع تر از مردان است و نحوه مواجهه زنان و مردان با این اختلال چه تفاوتی با یکدیگر دارد؟ به نسل فردا می گوید: این مسئله تنها در مورد نوموفوبیا صدق نمی کند و به طور کلی در برخورد با استرس های حاد، مردان مدیریت بهتری از خود نشان می دهند؛ این در حالی است که در مواجهه با استرس های مزمن، این زنان هستند که موفق تر عمل می‌کنند. مردان در مواجهه با بی گوشی‌هراسی سعی می کنند از بیشتر از دو گوشی همراه استفاده کنند، تا اگر احیانا برای یک کدام مشکلی پیش آمد، قادر به استفاده از گوشی همراه دیگر باشند، این در حالی است که زنان انعطاف بیشتری در نبود گوشی از خود نشان می دهند که البته این موضوع خود را در قالب استرس و اضطراب نشان خواهد داد. این موضوع شاید نشأت گرفته از نگاه ابزاری است که مردان نسبت به گوشی همراه دارند، همان گونه که کلام، برای یک زن عاملی برای کسب لذت و ایجاد صمیمت است، اما برای مرد یک ابزار تلقی می شود؛ دقیقا در ارتباط با گوشی همراه نیز به این جهت نبود آن در مردان استرس ایجاد می‌کند که گوشی همراه برای آنان بیشتر ابزاری برای انجام کارهای اقتصادی و سایر کارهای روزمره است و در نتیجه سعی می کنند فقدان آن را با ابزار مشابهی نظیر در اختیار داشتن همزمان دو گوشی جبران کنند.

نوموفوبیا و علایم آن
علایم رفتاری، روانشناختی و فیزیولوژیک، بخش دیگری از صحبت‌های این روانشناس بود که وی آن را اینگونه تشریح کرد: زمانی که صحبت از آسیب‌شناسی یا پاتولوژی می شود، باید دانست که هرچیزی که رفتار ما، علایم فیزیکی و جسمانی  ما را مختل کند و از حالت نرمال خارج کند، آسیب محسوب می شود. موبایل به دلیل اینکه امروزه کاربرد وسیعی  پیدا کرده، فقدان آن بیشتر می‌تواند در فرد ایجاد اضطراب کند. درگیری ذهنی، بی قراری، تپش قلب، کاهش تمرکز، پرخاشگری، بی حوصلگی و کلافگی و نشستن عرق سرد بر پیشانی برخی از علایم اختلال نوموفوبیا در فرد است که در  نبود گوشی همراه در او ایجاد می شود.

تلفن همراه را جایگزین محبت والدین نکنیم
در بخش دیگر این گفت و گو، پدرام با اشاره به تربیت غلط فرزندان توسط والدین در استفاده از گوشی همراه اظهار داشت: پیش از همه این والدین هستند که گرفتار نوموفوبیا شده اند. امروز ما با زنانی مواجه هستیم که اگر گوشی همراه خود را در منزل جا بگذارند، مسافت زیادی را طی می کنند تا به خانه بازگردند یا مهمانی چند ساعته شان را به چند دقیقه کاهش می دهند تا هر چه سریع تر به گوشی شان دسترسی پیدا کنند! این در حالی است که زمانی که صحبت از تربیت می شود، باید ابتدا از خود شروع کرد. پدر و مادری که مدام مشغول گوشی همراه خود هستند، اما به فرزندان خود توصیه می‌کنند که کمتر از موبایل خود استفاده کنند، فرزند را دچار پارادوکس میان حرف و عمل می‌کنند. مدیریت استفاده از گوشی همراه باید پیش از همه در رفتار والدین خود را نشان دهد و نه در توصیه ها و کلامشان. پدر و مادری که به دست کودک خود گوشی و تبلت می دهند تا بلکه مدتی او را ساکت نگه دارند تا به کارهای شخصی شان رسیدگی کنند، در واقع از همان کودکی، گوشی همراه را جایگزین ارتباط و محبت واقعی خود کرده‌اند.طبیعی است که چنین کودکی   زمانی که بزرگ تر شد، از نبود گوشی خود دچار علائم فیزیولوژیکی و رفتاری می شود. البته منظور این نیست که اصلا از گوشی همراه استفاده نشود، بلکه مقصود استفاده هدفمند از این ابزار است. بنابراین زمانی که والدین مدیریت درستی در استفاده از گوشی همراه خود به عنوان یک گروه مرجع و الگو داشته باشند و همچنین زمانی که رابطه آنها با فرزندانشان جذاب تر از روابط مجازی حاضر در شبکه های اجتماعی باشد و والدین به عنوان افرادی نصیحت گر، سرزنش کننده و کنترل کننده مطرح نباشند، مطمئنا فرزندان ترجیح خواهند داد؛ به جای وقت‌گذرانی های افراطی با گوشی همراه روابط واقعی تر را تجربه کنند و تا این اندازه از نداشتن گوشی احساس اضطراب نمی کنند؛چرا که برخی از فرزندان برای فرار از فضای واقعی خانه و خانواده به سمت گوشی همراه گرایش افراطی پیدا می کنند.

یک روز، منهای گوشی همراه
این روانشناس با اشاره به اینکه لازم است مبتلایان به اختلال نوموفوبیا، گهگاه از بردن گوشی همراه با خود به صورت عامدانه خودداری کنند،گفت: اینکه افراد  خود را در یک روز از هفته یا نیمی از روز کاملا از همراه داشتن گوشی یا وارد شدن به شبکه های اجتماعی محروم کنند، سبب می شود فرد به این اطمینان دست یابد که در فقدان گوشی همراه هم می‌توان با آرامش زیست و دچار اضطراب نشد و نکته دیگر اینکه افراد یاد بگیرند از گوشی همراه صرفا برای تماس تلفنی بهره ببرند و نه به عنوان وسیله ای برای استفاده از اینترنت یا رصد اخبار روزانه که این امر سبب کاهش دامنه استفاده از گوشی همراه و درمان اعتیاد واختلال نوموفوبیا خواهد شد.تنها در این صورت است که موبایل تبدیل می شود به یک وسیله برای ارتباط و نه ضد ارتباط!

منبع :نسل فردا