دریاچه ارومیه / بحران خاموشی که این روزها که شعله ور می شود

دریاچه ارومیه / بحران خاموشی که این روزها که شعله ور می شود

دریاچه ارومیه به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های آبی ایران و جهان به شمار می‌آید. این دریاچه طی چهار دهه گذشته به دنبال فعالیت‌های متعدد در حوزه‌های مختلف کشاورزی به طور گسترده‌ای از منابع آبی طبیعی خود بی‌بهره مانده و امروز با بحران خشک شدن روبه‌رو است. اگرچه طی سال‌های اخیر دولتمردان توجهی ویژه به وقوع این بحران زیست محیطی داشته‌اند و تلاش‌های مستمر در این راستا در حال انجام است که وضعیت فعلی دریاچه نشان از موفقیت روند احیا دریاچه است ولی اما و اگرها در این زمینه همچنان ادامه دارد و ظاهرا قرار نیست مشکلات بزرگ‌ترین دریاچه ایران به این زودی ها حل شود.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با انتقاد از ارزش افزوده منفی اقتصاد کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه طی سه دهه اخیر، اظهار کرد: طی سال‌های 88 تا 92 درآمد کشاورزان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی نسبت به میانگین درآمد کشور پایین‌تر بوده است.

دریاچه ارومیه / بحران خاموشی که این روزها که شعله ور می شود

مسعود تجریشی و گفت: در منطقه خزر و ارومیه امسال نسبت به سال گذشته 37 درصد کاهش بارش داشتیم. همچنین بارش این منطقه نسبت به میانگین بارش بلندمدت 17 درصد کاهش یافته است.

بارش‌های منطقه ارومیه مثبت ارزیابی نمی‌شود

وی با بیان اینکه بارش‌های پاییز در منطقه ارومیه ضعیف بود، افزود: بارش‌های فصل زمستان نرمال بود، برای بهار نیز بارندگی در حد طبیعی و نرمال پیش بینی شده است. در مجموع چون بارش فصل پاییز در این منطقه خوب نبود، مجموع بارش‌ها تا کنون مثبت ارزیابی نمی‌شود.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با تاکید بر اینکه نمی‌توانیم احیای دریاچه ارومیه را به بارش‌ها ربط دهیم، اظهار کرد: دریاچه به علت بارش‌ها خشک نشده که از این طریق بتواند پر آب و احیا شود. در تمام دنیا به این موضوع می‌پردازند که چند درصد از منابع آبی هر منطقه را می‌توان مورد بهره برداری قرار داد.

تجریشی با بیان اینکه باید بپذیریم در منطقه خشکی واقع هستیم، گفت: نباید از طبیعت بیش از ظرفیت آن بهره برداری کنیم. اخیرا مقاله‌ای در نشریه نیچر منتشر شده که بر اساس آن ایران یکی از چهار کشوری است که بیشترین بهره برداری از آب‌های زیرزمینی را دارد. 8 درصد کل آب زیرزمینی که در تمام دنیا برداشت می‌شود، در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دریاچه ارومیه / بحران خاموشی که این روزها که شعله ور می شود

از ارتباط آب با مقوله‌های سیاست و امنیت کشور غفلت می‌شود

این عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه با تاکید بر اینکه شواهد نشان می‌دهد هنوز آب را در کشور جدی نگرفته‌ایم، گفت: در ایران به خطرات ناشی از مصرف بی رویه آب و کاهش آب‌های زیرزمینی تنها به عنوان یک خبر نگاه می‌شود و به واقعیت، پیچیدگی و پیوند آب با حوزه‌های مختلف از جمله اقتصاد، سیاست و امنیت به طور جدی توجه نمی‌شود.

وی با اشاره به اینکه دریاچه ارومیه، آینه تمام نمای وضعیت مدیریت آب در ایران است، تاکید کرد: تبعات این شکل مدیریتی را در حال حاضر در ارومیه به عنوان منطقه‌ای که میانگین بارش‌های آن بالای 300 میلی‌متر است، می‌بینیم. استفاده بی رویه از آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه عامل اصلی خشکی این دریاچه است.

دریاچه ارومیه / بحران خاموشی که این روزها که شعله ور می شود

تجریشی با بیان اینکه نوسانات اقلیمی حاکی از آن است که بارش‌ها و روان آب‌ها در سال‌های اخیر کاهش یافته، افزود: در دو دهه اخیر افزایش دما نیز اتفاق افتاده است. بنابراین برای مدیریت این حوضه آبریز باید عملکرد مطلوبی داشته باشیم و باید بیش از هر چیز استفاده از منابع آبی مورد توجه قرار گیرد.

توسعه بی رویه کشاورزی، متهم اصلی خشکی دریاچه ارومیه

مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه متهم اصلی مصرف بی رویه آب و خشکی دریاچه ارومیه کشاورزی منطقه است، گفت: دسترسی آسان به آب و عدم مدیریت صحیح آب در حوضه آبریز در منطقه ارومیه حاکم است. اگر بتوانیم در چگونگی مصرف آب بین کشاورزی و محیط زیست توازن منطقی برقرار کنیم؛ می‌توانیم حفظ دریاچه ارومیه را در کنار توسعه کشاورزی و رشد اقتصاد قوی در منطقه داشته باشیم.

دریاچه ارومیه / بحران خاموشی که این روزها که شعله ور می شود

وی با تاکید بر اینکه در زمینه مدیریت منابع آب از جمله مدیریت منابع آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه با چالش چند وجهی مواجه هستیم، اظهار کرد: طی سه دهه اخیر ارزش افزوده‌ای که بر روی آب و از طریق اقتصاد کشاورزی در این منطقه ایجاد کرده‌ایم، ارزش افزوده مثبتی نبوده است. برای استفاده هر متر مکعب آب کمتر از 20 سنت ارزش اقتصادی تولید کرده‌ایم و درآمد کشاورزی طی سال‌های اخیر در منطقه ارومیه نزول یافته است.

تجریشی با بیان اینکه معیشت عمده آذربایجان غربی روی کشاورزی می‌چرخد، افزود: آمارهای اقتصادی نشان می‌دهد بین سال‌های 1388 تا 1392 درآمد کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه روند نزولی داشته است. این در حالی است که سطح کشت زیرآبی در این منطقه گسترش یافته است. دسترسی راحت به منابع آب از سوی کشاورزان باعث شده که آنها توسعه کشاورزی و استفاده بیشتر از آب داشته باشند، اما با این وجود افزایش درآمد نداشته‌اند. در حقیقت برای آبی که مصرف شده کارایی ایجاد نشده است.

دریاچه ارومیه / بحران خاموشی که این روزها که شعله ور می شود

نگاهی به راه های نجات ارومیه

یک کارشناس محیط زیست در باره راه های احیای ارومیه به نسل فردا گفت:

در حق ارومیه سال های سال جفا شد و کسی به فکر ان نبود و به این راحتی احیای آن ممکن نیست. به هر حال در حال حاضر باید جریان ورودی آب دریاچه ارومیه افزایش یابد؛ چون در غیر این صورت منطقه با تهدید نابودی  بخشی از کشاورزی، بیکاری و مهاجرت روبرو  می شود. پروژه های سد سازی پیرامون ارومیه باید متوقف شود؛ همچنین  اصلاح فوری قوانین و مقررات ناظر بر چاه های آب غیرمجاز باید در دستور کار قرار گیرد.

دریاچه ارومیه / بحران خاموشی که این روزها که شعله ور می شود

نویسنده : حسن حسینی