رادیوتراپی (پرتو درمانی)

مثال های دیگر رادیو تراپی تسکینی شامل موارد زیر است:

1. التیام فشار یا انسداد به وسیله کاهش اندازه تومور
2. درمان علائم سرطان مغز، مانند سردرد، حالت تهوع و سرگیجه
3. کاهش علائم سرطان ریه، مانند درد قفسه سینه، عدم تنفس، کنترل تومورهای زخمی، خونریزی و عفونت ها
4. کوچکتر کردن یک انسداد ناشی از تومور، که در سرطان های سر و گردن می تواند باعث ایجاد انسداد شده باشند، خون برگشتی به قلب را تحت تاثیر قرار می دهد.

آیا درمان سرطان با پرتو درمانی امکان پذیر است؟

• دوزها به اندازه گیری مقدار انرژی جذب شده در کیلوگرم جرم بدن که در معرض رادیو تراپی قرار می گیرند بستگی دارند. برای مثال؛ یک ژول انرژی در ازای یک کیلوگرم جرم.
• پزشکان رادیو تراپی را ارائه می دهند که مقدار امواج رادیویی ثبت شده آن قابل اجرا باشد. هر دو دوز خاص و انباشته شده، ریسک عوارض جانبی طولانی مدت و سرطان های مختلف و نواحی واکنش بدن در روش های مختلف را تحت تاثیر قرار می دهد.
• متخصصین سلامتی که رادیو درمانی را ارائه می دهند یا در مجاورت آن مشغول به کارند، لازم است تا تدابیر محافظت کننده را برای در معرض قرار گرفتن حداقلی امواج رادیویی و اندازه گیری آن را، اخذ کنند. مانند هر درمان پزشکی دیگری، یک شخص که تصمیم می گیرد که بر اساس توصیه های تیم مراقبت برای رادیو تراپی پیش برود، می داند که فواید احتمالی این توصیه ها از ریسک های احتمالی آن مهمترند.
• رادیو تراپی قصد دارد تا بیشترین فواید را طراحی کند و ریسک های احتمالی را به حداقل برساند. این شامل انجام یک محل مشخص، زاویه رادیو درمانی و یک دوز خوشبینانه می شود.
• رادیو تراپی می تواند در جزئیات فرآیند خود شامل تعدادی پرسنل مراقبتی مانند آنکولوژیست ها و متخصصان رادیولوژی، پرستارها، تکنسین های رادیوگرافی و دیگران نیز باشد.
• به عنوان عوارض جانبی وابسته به موقعیت شخص، انجام چندین برنامه رادیو تراپی مورد نیاز است.
• ملاحظه ی نوع، موقعیت و اندازه سرطان و اینکه تومور چقدر به بافت ها و اندام های حساس به امواج رادیویی نزدیک است.
• افتتاح پرونده برای رسیدن به هدف و با توجه به سلامتی عمومی شخص و تاریخچه پزشکی وی مورد نیاز است. معمولا شامل یک سی تی اسکن می شود اما گاهی اوقات از اشعه X و MRI و PET کمتر استفاده می شود.
• گاهی اوقات شامل استفاده از یک محیط متضاد یا هر علامت دیگری که تومورها را تعریف کند می شود، مانند جوهر، تاتو، قالب یا ماسک هایی که به دقیق مشخص کردن هدف رادیو تراپی کمک کند.
• برنامه مدرن رادیو تراپی معمولا به کمک رایانه و به اندازه کافی پیچیده است تا یک عکس سه بعدی تولید کند.

مقایسه رادیو تراپی و شیمی درمانی

• رادیو تراپی و شیمی درمانی درمان های متفاوت سرطان می باشند. آن ها ممکن است با یکدیگر به کار برده شوند یا اینکه پزشک ممکن است یکی را به تنهایی با توجه به شرایط درمانی لازم انتخاب کند.
• شیمی درمانی شامل تزریق مواد کشنده سی سرطان در خون با استفاده از قطره یا هر داروی تجویز شده دیگری می شود. رادیو تراپی از طرف دیگر قسمت یا تومور خاصی را هدف می گیرد.
• قبل از رادیو تراپی، شیمی درمانی می تواند به کاهش اندازه تومور کمک کند، که با این کار درمان رادیو تراپی هدفمند را موثر تر می سازد.
• وقتی که این نوع درمان بعد از رادیو تراپی به کار برده شد، می تواند به جلوگیری از بازگشت تومور هایی که از بین رفته بودند کمک کند. شیمی درمانی به این هدف با کشتن سلول های سرطانی دست می یابد که از تومور اصلی منشعب شده اند.
• وقتی یک آنکولوژیست یا متخصص سرطان، هر دوی شیمی درمانی و رادیو تراپی را در یک زمان مشابه تجویز می کند، به این نوع درمان شیمی – رادیو درمانی می گویند. این کار می تواند تاثیر رادیو تراپی بر روی سرطان را افزایش دهد. گرچه در این شرایط عوارض جانبی تشدید می شود.
• برخلاف شیمی درمانی، رادیو تراپی بر روی توده های سرطانی گسترش یافته به سایر نواحی بدن، موثر نیست. به هر حال رادیو تراپی تاثیر قوی تری دارد زمانی که اندازه تومور ها را کوچکتر می کند.

فواید رادیو تراپی چیست؟

اگر رادیو تراپی به عنوان قسمتی از درمان شما تجویز شده است؛ فواید احتمالی آن شامل:

• بسیاری از بیماران در می یابند که جلسات رادیو تراپی آنها کمترین اثر را بر روی برنامه های روزانه شان می گذارد.
• جلسات درمان معمولا پایه ی بیرونی دارد یعنی نیازی به ماندن در بیمارستان نیست.
• جلسات معمولا کمتر از یک ساعت و حداقل ۱۵ دقیقه وقت می گیرد.

عوارض جانبی رادیوتراپی کدام است؟

رادیو تراپی بسیاری از انواع سرطان ها را به طور موثر درمان می کند. اما مانند درمان های دیگر، این موضوع برای هر شخصی متفاوت است که به عواملی مانند نوع سرطان، موقعیت آن، دوز رادیو تراپی و سلامت عمومی بستگی دارد .

چرا رادیو تراپی باعث ایجاد عوارض جانبی می شود؟

• دوزهای بالا در رادیو تراپی برای نابود سازی سلول های سرطانی استفاده می شود. عوارض جانبی از آسیب دیدن سلول ها و بافت های سالم نزدیک ناحیه درمانی می آید. بیشتر پیشرفت ها در رادیو تراپی آن را دقیق تر نموده است. که این موضوع عوارض جانبی را کاهش می دهد. بعضی افراد عوارض جانبی کمی ناشی از رادیو تراپی را تجربه می کنند. بعضی دیگر نیز عوارض جانبی بیشتری را تحمل می کنند.
• واکنش ها به رادیو تراپی اغلب هنگام دومین یا سومین هفته درمان شروع می شوند. این عوارض ممکن است بعد از گذشت چندین هفته از آخرین جلسه درمان پایان یابند.

آیا گزینه های برای جلوگیری از عوارض جانبی آن وجود دارد؟

بله، این مراقبت از سلامت می توانند به شما کمک کنند تا از عوارض جانبی بسیاری جلوگیری کنید یا اینکه آن را درمان کنید. جلوگیری یا درمان عوارض جانبی یک بخش مهم از درمان سرطان است. این موارد مراقبت تسکینی یا حمایتی نامیده می شوند.

عوارض جانبی احتمالی رادیوتراپی

رادیو تراپی یک درمان ناحیه ای است. به این معنا که فقط بر قسمتی که تومور در آن واقع شده اثر می کند. برای مثال، افراد معمولا در رادیو تراپی موی خود را از دست نمی دهند. اما رادیو تراپی برای پوست سر ممکن است باعث ریزش مو شود.

عوارض جانبی رایج رادیو درمانی یا پرتو درمانی شامل:

مشکلات پوست

بعضی از افرادی که رادیو تراپی شده اند، خشکی، خارش، تاول و پوسته پوسته شدن پوست را تجربه کرده اند. این عوارض جانبی بستگی به این دارد که کدام قسمت از بدن رادیو تراپی شود. مشکلات پوست معمولا بعد از تعداد هفته های کمی بعد از پایان درمان، از بین می رود. اگر مشکلات پوست جدی تر شد، پزشک شما ممکن است برنامه درمان را تغییر دهد.

ضعف

ضعف عبارت است از احساس خستگی و کوفتگی در همه زمان ها. حد ضعف اغلب به برنامه درمانی شما بستگی دارد. برای مثال، رادیو تراپی به همراه شیمی درمانی ممکن است به ضعف بیشتری منجر شود.

عوارض جانبی طولانی مدت رادیوتراپی

بیشتر عوارض جانبی بعد از درمان از بین می روند. اما بعضی از آنها ادامه پیدا می کند، باز می گردند، یا بعدا پیشرفت می کند. این عوارض را، عوارض بعدی می نامند. یک مثال، پیشرفت سرطان ثانویه است. این یک نوع جدیدی از سرطان است که از سرطان اصلی ریشه گرفته است. ریسک عوارض بعدی پایین است و ریسک آن اغلب کمتر از فواید درمان اولیه سرطان فعلی است.

محل خاص عوارض جانبی رادیو تراپی

• بعضی از عوارض جانبی به نوع و ناحیه رادیو تراپی بستگی دارد.
• سر و گردن
• رادیو تراپی یا پرتو درمانی به کار برده شده در سر و گردن، ممکن است باعث عوارض زیر شود:
• دهان خشک
• درد دهان و لثه
• مشکل بلع
• سفتی فک
• حالت تهوع
• ریزش مو
• یک نوع خاصی تورم
• پوسیدگی دندان ها
• سینه

رادیو تراپی به کار برده شده در سینه ممکن است باعث عوارض زیر شود:

• بلع مشکل
• کوتاهی تنفس
• درد سینه یا پستان
• سفتی شانه
• سرفه
• تب
• احساس سنگینی سینه
• تصلب بافت که موجب زخم های دائمی به جا مانده از رادیو تراپی است. آنکولوژیست ها می دانند چگونه ریسک آن را کاهش دهند.
• معده و شکم
• رادیو تراپی به کار برده شده در معده و شکم ممکن است باعث عوارض زیر شود:
• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال
• این علائم بعد از درمان ناپدید می شود و پزشک شما می تواند با تجویز دارو این علائم را مدیریت کند. ایجاد در رژیم غذایی ممکن است ناراحتی شما را کاهش دهد.
• لگن

رادیو تراپی به کار برده شده در لگن ممکن است باعث عوارض زیر شود:

• اسهال
• خونریزی مقعدی
• بی اختیاری که شخص نمی تواند مثانه خود را کنترل کند. علاوه بر آن علائم می تواند در مردان و زنان متفاوت باشد.
• مشکلات مردان شامل مشکلات جنسی و مشکلات زنان شامل تغییرات در قاعدگی باشد.

بازتابش رادیویی

• بازتابش رادیویی در واقع جوشی است که در اثر تشدید تابش آفتاب به وجود می آید. بسیار نادر است و در انواع شیمی درمانی ها و رادیو تراپی خارجی رخ می دهند. جوش ها بر روی قسمتی که رادیو تراپی می شود به وجود می آید. علائم آن ممکن است شامل؛ قرمزی، حساسیت، تورم و پوسته پوسته شدن پوست شود.
• معمولا این علائم جانبی طی روز ها و هفته های رادیو تراپی شروع می شود. اما این علائم می توانند ماه ها و سال ها بعد نیز ظاهر شود. پزشکان این اختلال را با داروهایی به نام کورتیکوسترویید درمان می کنند. به طور نادری ممکن است شما منتظر درمان پوست باشید تا شیمی درمانی ادامه پیدا کند.

راه های مقابله با عوارض جانبی پرتو درمانی کدام است؟

تجربه هر شخصی درباره درمان سرطان متفاوت است. قبل از درمان از تیم مراقبت خود بپرسید که کدام عوارض جانبی ممکن است برای شما رخ دهد.

به گفتگوی خود با آنها طبق برنامه درمان ادامه دهید. با آنها زمانی که عوارض جانبی ظاهر یا بدتر شدند تعامل کنید. این کار به تیم مراقب شما کمک می کند تا گزینه های درمان را برای شما فراهم کنند.

منبع : مجله اینترنتی دلگرم