گفتگو با مرتضی حاجی، وزیر تعاون دولت اصلاحات
مرتضی حاجی از دولت دوازدهم می گوید.
کلیات کابینه دوازدهم تا چه اندازه با اهداف اصلاح‌طلبان هم‌خوانی دارد؟ آیا فراکسیون امید موفق شد در راستای مطالبات جریان اصلاحات حرکت کند؟ جریان اصلاحات برای انتخابات ۱۴۰۰ تدبیری اندیشیده است که دوباره دولت راست‌گرای رادیکال برسرکار نیاید؟ برای پاسخ‌دادن به این پرسش‌ها با مرتضی حاجی، وزیر تعاون دولت اصلاحات، گفت‌وگو کردیم. مرتضی حاجی معتقد است: «نحوه تعامل اعضای فراکسیون با وزرای پیشنهادی درمجموع بد نبوده است. معتقد نیستم اگر نماینده‌ای در خصوص صلاحیت فردی به علم‌الیقین رسید باید تغافل کند و به آنچه خود باور قطعی دارد، عمل نکند. به اعتقاد من، تفاهم محدود 75 تا 80درصدی برای یک فراکسیون تفاهم خوبی است و 10، 20درصد را می‌توان باز گذاشت که اعضا با تشخیص درست خود و البته به خرد جمعی و حفظ وحدت و انضباط تشکیلاتی، نظری متفاوت داشته باشند. قوت و قدرت فراکسیون این نیست که همه از یک فرمان تبعیت کنند؛ بلکه متقاعدکردن مجموعه با منطق و استدلال است که همیشه هیچ صددرصدی ندارد.
******دیدگاه شما درباره چینش کابینه دوازدهم چیست؟ کلیات کابینه دوازدهم تا چه اندازه با اهداف اصلاح‌طلبان هم‌خوانی دارد؟
آقای رئیس‌جمهور همان‌طور که خودشان گفته‌اند دنبال جمع‌آوری قهرمانان نبوده‌اند، بلکه خواسته‌اند تیمی هماهنگ و هم‌رأی برای تحقق برنامه‌ها فراهم کنند. این نگاه، نگاه درستی است؛ اما اینکه واقعاً افرادی که گردآوری‌شده‌اند هماهنگی مورد انتظار را دارند یا خیر، باید کمی صبر کرد و عملکردها را سنجید. اینکه کلیات کابینه دوازدهم با اهداف اصلاح‌طلبان تا چه اندازه هم‌خوانی دارد، به نظر من این تیم نگاهی مخالف و در مقابلِ اصلاح‌طلبان ندارد و هم‌خوانی نسبی وجود دارد. باید از مطلق‌انگاری پرهیز کنیم و توفیق‌های نسبی را قدر بدانیم و از آن‌ها به‌عنوان فرصتی جدید برای پیشرفت بیشتر بهره بگیریم.
****** اعضای کابینه می‌توانند این انتظارها را پاسخ دهند؟
بله. به‌طور نسبی اعضای کابینه می‌توانند به مطالبات مطرح‌شده پاسخ دهند.
****تحلیل شما درباره رابطه اصلاح‌طلبان با آقای روحانی در چهار سال آینده چیست؟ آیا نوع چینش کابینه دوازدهم سبب نزدیکی اصلاح‌طلبان به آقای روحانی خواهد شد یا موجب شکاف می‌شود؟
رابطه اصلاح‌طلبان با آقای روحانی در آینده نیز همان‌گونه خواهد بود که در گذشته بوده است؛ نه همه امیدها را به او می‌بندند و نه ناامید می‌شوند. اصلاح‌طلبان باید یک دسته بکوشند خود به‌عنوان یک جریان اصیل اسلامی و ایرانی که با همه وجودشان عزت کشور و ملت را می‌خواهند، روی نیروهای خود حساب کنند. این مغایرتی ندارد باآنکه در شرایط متفاوت اگر به‌طور مستقیم نتوانستند نیروی صددرصد اصلاح‌طلب را روی کار بیاورند، باکمی انعطاف به نزدیک‌ترین فرد به اصلاح‌طلبان رجوع کنند و از این طریق جلوی بعضی خسارت‌های مادی و حیثیتی برای کشور را که ممکن است در انتخاب گزینه‌های نامناسب اتفاق بیفتد، بگیرند. نظر من این نیست که این کابینه و چینش آن، موجب شکاف بین آقای روحانی و اصلاح‌طلبان می‌شود؛ منظورم این است که رابطه خیلی با گذشته تفاوت نخواهد کرد.
******برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از این است که اگر آقای روحانی در آینده دولت خود، از اصلاح‌طلبی و شعارهایی که در انتخابات ۹۶ داد، فاصله بگیرد، اصلاح‌طلبان نیز در نحوه تعامل خود با او تجدیدنظر می‌کنند. ارزیابی شما در این رابطه چیست؟
این طبیعی است که ملاک حمایت از هر مسئولی، پایبندی و التزام به قانون اساسی و قوانین جاری (حقوق اساسی مردم) و توانایی برای سوق‌دادن کشور در مسیر تعالی است: نه رابطه دوستی، هم‌حزبی یا خویشاوندی! بنابراین پیداست که هر مسئولی به این موارد پشت کند یا در تحقق برنامه‌ها مسامحه نماید، پشتیبانان و حامیان خود را ازدست خواهد داد.
****** آیا فراکسیون امید در زمینه تعیین صلاحیت وزرای پیشنهادی، عملکرد قابل قبولی ارائه داد و موفق شد در راستای مطالبات جریان اصلاحات حرکت کند؟
از نحوه تعامل اعضای فراکسیون با وزرای پیشنهادی، اطلاع زیادی ندارم. سرجمع آنچه یافته‌ام این است که درمجموع بد نبوده است. به‌شخصه معتقد نیستم اگر نماینده‌ای در خصوص صلاحیت فردی به علم‌الیقین رسید، باید تغافل کند و به آنچه خود باور قطعی دارد، عمل نکند. به اعتقاد من تفاهم محدود 75 تا 80درصدی برای یک فراکسیون، تفاهم خوبی است و 10، 20درصد را می‌توان بازگذاشت که اعضا با تشخیص درست خود و البته به خرد جمعی و حفظ وحدت و انضباط تشکیلاتی، نظری متفاوت داشته باشند. قوت و قدرت فراکسیون این نیست که همه از یک فرمان تبعیت کنند؛ بلکه متقاعدکردن مجموعه با منطق و استدلال است که همیشه هیچ صددرصدی ندارد.
******آیا جریان اصلاحات برای انتخابات ۱۴۰۰ تدبیری اندیشیده است که دوباره دولت راست‌گرای رادیکال بر سرکار نیاید؟
هنوز زود است. باید مردم ثمرات انتخاب باشکوهی را که اینجا به راه انداختند، بچشند و نباید همیشه آنان را نگران آینده و فضای انتخابات کرد.
******چرا در دهه‌های اخیر، اصلاح‌طلبان بیشتر به وزارت‌خانه‌های سیاسی حساسیت دارند؟
نیازهای معیشتی و اقتصادی مردم محسوس است و هر دولتی با هر نگاهی، سعی می‌کند برای آن‌ها برنامه داشته باشد و به این سبب در اغلب موارد حوزه‌های فعالیت سیاسی و اجتماعی تحت‌تأثیر تصمیم‌های اقتصادی قرار می‌گیرند و با توجیه اولویت معیشت مردم، مورد غفلت واقع می‌شوند. به اعتقاد بنده و با تائید این اولویت، حل مسائل اقتصادی به‌نوعی با فضای سیاسی و اجتماعی جامعه عجین است و نمی‌توان جامعه‌ای کم‌تحرک و کم‌توجه به حوزه اجتماعی داشت؛ اما در اقتصاد موفق شد. به این سبب ایجاد نشاط اجتماعی و زدودن غمگینی و دل‌مردگی از فضای جامعه را پیش‌نیاز هر نوع پیشرفتی ازجمله پیشرفت اقتصادی می‌دانم؛ لذا نقش وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌های فرهنگی-اجتماعی را تأمین‌کننده و زیربنای رشد اقتصادی و بهبود معیشت و ایجاد اشتغال و میل به سرمایه‌گذاری و تولید می‌دانم. جامعه کم‌نشاط و دل‌مرده، حال انجام هیچ کاری را ندارد.
******ازنظر شما آقای روحانی در ابتدای کار باید به چه نکاتی توجه ویژه‌ای داشته باشد و با رعایت کدام ملاحظات می‌تواند عملکرد مناسب‌تری ارائه دهد؟
به نظر من دکتر روحانی همان‌طور که خود گفته‌اند و انتظار همین است، اهتمام به تحقق وعده‌ها و نشان‌دادن صداقت در انجام آن‌ها را باید مقدم بدارد. ایجاد سازکاری که ارتباط مستقیم با فضای جامعه داشته باشد، بازخورد صادقانه از تصمیم‌ها و اقدام‌های دولت در بین مردم را انعکاس می‌دهد که فقط ارتباط رسانه‌ای و یک‌طرفه را ایجاد کند. مراقبت کند در تله روزمرگی گرفتار نشود و نگاه بلندش را از اعماق جامعه و آینده دور و به امور روزمره معطوف نکند. درعین‌حال، نوعی مراقبه به محیط نزدیک داشته باشد که بهانه‌ای به دست بهانه‌گیران، برای ایجاد اشتغال ذهنی بی‌مورد ندهد. فهرست آنچه را که وعده داده است، تنظیم و اطلاع‌رسانی و موردبه‌مورد برنامه اجرایی برای تحقق آن اعلام کند و در معرض اطلاع و قضاوت عموم قرار دهد و نتایج را با شفافیت و بدون پرده‌پوشی (جز آنجا که منافع ملی به خطر می‌افتد)، با مردم در میان بگذارد.
******وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، عملکرد وزارت رفاه را تا چه اندازه موفق می‌داند و در دولت دوازدهم باید چه مواردی در دستور کار قرار گیرد؟
وظیفه‌ای بسیار خطیر و پیچیده دارد. شاید تقسیم آن به دو وزارت‌خانه، توانایی این مجموعه را افزایش دهد. باید بپذیریم که مشکلات معیشتی و رفاهی بسیار است. قدم‌های مؤثری در حوزه درمان برداشته شده که استمرار آن مورد انتظار است و خبرهایی که از مشکلات اعتیادی آن شنیده می‌شود، نگران‌کننده است. بخش دیگر، تأمین رفاه اجتماعی، ایجاد رشد اقتصادی و فرصت‌های شغلی است که بهرغم نرخ رشد قابل‌قبول آن به دلیل آنکه از سیاه‌چاله‌های دوره هشت‌ساله قبل (نرخ منفی رشد) بیرون می‌آییم، آثار آن محسوس نیست و شاید تنها متخصصان اقتصادی بتوانند آثار تغییرات نرخ رشد را احساس و با شرایط احتمالی تداوم وضع قبلی مقایسه کنند. وقتی قهقرای اقتصادی و رشد منفی اقتصادی مثل زلزله همه‌چیز را ویران می‌کند و همان‌طور که زلزله هفت‌ریشتری نسبت به شش‌ریشتری بهرغم اینکه فقط یک واحد تفاوت دارد، اما آثار تخریبی آن قابل‌مقایسه نیست، قدرت تخریبی آن چندین برابر می‌شود، آثار تخریب اقتصادی و اجتماعی نرخ رشد منفی 6 نسبت به منفی 5 هم همین‌طور است؛ لذا بیرون‌آمدن از این دره عمیق سقوط اقتصادی، کار بزرگی است که دولت در آن موفق بوده است؛ اما رفاه حاصل از آن قابل احساس نیست؛ زیرا می‌شود گفت فشاری که به همه اقشار وارد می‌شود کاهش یافته است: نه اینکه رفع شده است و احساس خوشی و رفاه ایجاد کند.
******بدون شک در چهار سال آینده دو مطالبه جدی مردم و جریان اصلاحات از دولت روحانی بهبود اوضاع معیشتی مردم، همچنین ایجاد فضای باز سیاسی خواهد بود. به نظر شما آقای روحانی چگونه می‌تواند این مطالبه جدی جامعه را محقق کند؟
به گمان من، همین‌که ایشان تحقق برنامه‌هایش را در دستور کار قرار دهد و به‌طورجدی آن را پیگیر باشد و با مردم رابطه تعاملی و دوسویه داشته و موانع و مشکلات را با آنان صادقانه در میان بگذارد و برای راه‌حل‌جستن به آرا و نظرات مردم که بیشتر از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد، ثمن‌ها، احزاب، سازمان‌های سیاسی و صنفی پیگیری می‌شود، بیشتر اعتماد کند و بها بدهد، مقصود حاصل خواهد شد.
نویسنده : لیلا کاظمی
طیبه سیاوشی شاه عنایتی:حضور زنان در دولت
گفتگو با دکتر نجفی توانا درباره دولت روحانی
