اختلال آناتومیک کلیتوریس

بزرگ شدن کلیتوریس یک اختلال آناتومیک در دستگاه تناسلی خارجی می باشد که می تواند هم مادرزادی و هم اکتسابی باشد. پس از پیدا کردن علت اصلی بزرگی کلیتوریس و درمان آن، خود بزرگی کلیتوریس را می توان با جراحی اصلاح کرد.

بعضی موارد مادرزادی آن سبب ابهام در دستگاه تناسلی خارجی در هنگام تولد می شود. یکی از علل شایع نوع اکتسابی مصرف هورمونهای مردانه توسط خانمها است که اکثراً نیز بدون اطلاع فرد می باشد و بیمار موقعی پی می برد که دارد هورمون مردانه مصرف می کند که عوارض آن ظاهر می گردد.اکثراً این هورمونها در قالب داروهای چربی سوز و ضدچاقی مصرف می شوند.

معادل فارسی کلیتوریس “بظر” می باشد. برای اینکه بگوئیم کلیتوریس بزرگ شده است، باید ابتدا تعریف مشخص از اندازه کلیتوریس داشته باشیم. در پزشکی کتابهای آناتومی پهنا و طول کلیتوریس طبیعی را به ترتیب ۴-۳ و ۵-۴ میلی متر ذکر کرده اند.

چه موقع می گوئیم که کلیتوریس بزرگ شده است؟

برای این نیز تعاریف مختلف وجود دارد ولی آن چیزی که از نظر پزشکی بیشتر مورد قبول است این است که اگر طول کلیتوریس بیش از ۳۵ میلیمتر یا ۵/۳ سانتی متر باشد، مرضی تلقی شده و فرد نیاز به بررسی دارد. بزرگی کلیتوریس به دو دسته بزرگ تقسیم می شود. یک دسته آنها مادرزادی هستند و نوزاد دختر هنگام تولد دارای بزرگی کلیتوریس است.

برای اندازه گیری طول کلیتوریس می توان از وسایل اندازه گیری دیژیتال استفاده کرد. جهت راهنمای والدین، حداکثر طول کلیتوریس طبیعی در نوزاد دختر۵ میلیمتر در نظر گرفته می شود. بزرگی کلیتوریس در نوزاد دختر جزو اختلالات مادرزادی دستگاه تناسلی محسوب می شود.

علل بزرگی کلیتوریس در نوزادان زیاد است، یکی از آنها پرکاری مادرزادی غده فوق کلیه می باشد. در این بیماری غده فوق کلیه شروع به تولید مقادیر زیادی هورمونهای مردانه می کند و اینگونه نوزادان علاوه از بزرگی کلیتوریس، دارای ابهام در دستگاه تناسلی خارجی نیز هستند، یعنی فقط از شکل دستگاه تناسلی خارجی نمی توان قضاوت کرد که نوزاد دختر است یا پسر. یک عده اختلالات کروموزومی هم هستند که سبب بزرگی کلیتوریس در نوزادان می شوند.

ولی آنچه که شاید دارای اهمیت زیاد برای خوانندگان محترم باشد، بزرگی اکتسابی کلیتوریس در سنین بالا است. یعنی یک فرد بطور مادرزادی دارای بزرگی کلیتوریس نبوده بلکه بعدها دچار آن شده است.

علت اصلی آن بهم خوردن تعادل هورمونی در خانمها می باشد که در آن مقادیر زیادی هورمون مردانه در بدن یک خانم تولید می شود. دو تا از بیماریهای مهم که سبب عدم تعادل هورمونی به نفع هورمونهای مردانه می شوند، یکی سندرم تخمدانهای پلی کیستیک است و دیگری بیماری هیپرتکوزیس (Hyperthecosis) است که در آن یک عده سلولهای بخصوص در تخمدان، شروع به ترشح هورمونهای مردانه می کنند. سندرم تخمدانهای پلی کیستیک را نباید با کیست تخمدان اشتباه کرد.

کیست تخمدان یک بیماری نسبتا شایع است که در آن یک یا چند عدد کیست در تخمدان ممکن است دیده شوند. در سندرم تخمدانهای پلی کیستیک، هر دو تخمدان حاوی کیستهای متعدد و بسیار زیاد است. سایر بیماریهای تخمدان و یا بیماریهای سایر اعضاء بدن نیز سبب بزرگی کلیتوریس می شوند.

یک علت مهم بزرگ شدن کلیتوریس، مصرف هورمونهای مردانه است. این هورمونها معمولاً جهت دوپینگ در ورزش استفاده می شوند ولی به تجربه بنده در ایران، خانمها این هورمونها را در ترکیب داروهای ضد لاغری و چربی سوز که تحت عنوان گیاهی و سالم تبلیغ می شوند، مصرف می کنند و نه تنها وزنشان کم نمی شود، بلکه دچار عوارض زیانبار این هورمونها نیز می شوند.

عوارض هورمونهای مردانه در خانمها عبارتند از:

کلفت شدن صدا، ریزش موی سر، زیاد شدن موی صورت و اندامها، تحلیل رفتن سینه ها، بزرگ شدن کلیتوریس و جوشهای جلدی یا آکنه.

بعضی از این عوارض حتی با درمان نیز غیر قابل برگشت هستند مثل کلفت شدن صدا. بنده چند نفر بیمار داشتم که همه آنها بعلت مصرف قرصهای لاغری که توسط مسئول آرایشگاه زنانه به آنها تجویز شده بود، دچار عوارض بسیار شدید مصرف هورمونهای مردانه شده بودند.

در هر ترکیب داروی که هورمون مردانه وجود داشته باشد و یا سبب افزایش تولید هورمون مردانه در بدن شود، در خانمها مشکل ساز خواهد بود. بنده حتی در تعدادی از خانمها که بعلت افسردگی از داروی گیاهی استفاده می کردند، عوارض هورمونهای مردانه را دیده ام. در هر خانمی که دچار بزرگی کلیتوریس است، باید بدنبال سایر علائم مردزائی مثل افزایش موی صورت و بدن و تحلیل رفتن سینه ها و کلفت شدن صدا بود.

گاهاً هم نمی توان دلیل خاصی بر بزرگی کلیتوریس پیدا کرد. هر خانم مبتلا به بزرگی کلیتوریس نیاز به بررسی کامل دارد تا علت اصلی پیدا و درمان شود. پس از درمان علت اصلی، در صورت نیاز، خود بزرگی کلیتوریس با جراحی قابل اصلاح است.