مصاحبه با اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی
افزایش آسیب های اجتماعی در تهران
مشکلات و آسیب‌های اجتماعی در کلان‌شهر تهران در سال‌های گذشته روند افزایشی به خود گرفته است و وجود آن برکسی پوشیده نیست. به‌راستی اگر جلوی این مسائل سد نشود نتایج غیرقابل جبرانی را از خود برجای می‌گذارد که تا سالیان سال آثار و نتایج منفی آن باقی خواهد ماند. در شرایط کنونی لازم است اعضای شورای شهر پنجم به این‌گونه مسائل وارد شوند و نگاه جدی به حوزه آسیب‌های اجتماعی داشته باشند. از این طریق فرهنگ اجتماعی ارتقا خواهد یافت و نتایج مثبت آن آشکار خواهد شد. در این راستا «نسل‌فردا» با دکتر اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید:
****در انتخابات شورای شهر لیست اصلاح‌طلبان مورد اقبال قرارگرفت و رأی بالایی به آنان دادند. اعضای منتخب باید چگونه و درچه مسیری حرکت کنند تا بتوانند پاسخگوی اعتماد مردم باشند؟
مردم در انتخاب اعضای شورای شهر تهران نشان دادند که به‌دنبال ایجاد تغییر و تحولاتی در محیط زندگی خود هستند. مهم‌ترین تصمیمات درباره زندگی بهتر مربوط به شورای شهر است؛ به‌ویژه در کلان‌شهری چون تهران که همه‌چیز آن ازجمله ترافیک، آب‌وهوا، ساخت‌وساز تا تردد و مسائلی از این قبیل برای مردم مسئله است؛ همچنین مسائل اجتماعی و موضوعاتی که منتهی می‌شود به فعالیت گروه‌ها یا اشخاصی که خودسر کار می‌کنند؛ بدون اینکه متصل به دستگاه‌های اثرگذار باشند؛ خودشان به‌طورمستقیم اقدام می‌کنند. اینها مواردی است که مردم انتظار دارند مورد توجه اعضای شورای شهر قرارگیرد؛ به‌خصوص در فاز اول چیدمان شهری، مدیریت شهری و امنیت چیدمانی مهم‌ترین خواسته مردم است. آنان محیط امن می‌خواهند تا هم از جهت فیزیکی آن را تجربه کنند و هم اجتماعی و امنیت فردی. در این شرایط است که به نیازهای آنان پاسخ داده می‌شود. نکته دیگر مربوط به واقعیت‌های موجود در جامعه است. درحقیقت دستگاه‌های ذی‌ربط باید این واقعیت‌ها را بپذیرند تا تصمیماتی که اتخاذ می‌شود بتواند تصمیمات اثرگذار در محیط اجتماعی مردم باشد و باعث شود مردم احساس کنند از حیث رفت‌وآمد و موقعیت اجتماعی یکسان حرکت می‌شود و افراد تصمیمات جداگانه‌ای اتخاذ نمی‌کنند. امروز اگر نقطه‌ای از شهر کنده شود، ارگانی لوله‌گذاری گاز بکند، نهاد دیگری کابل برق بکشد یا نهاد دیگری برای اداره آب‌وفاضلاب زمین حفر کند، عملکرد جداگانه هرکدام از اینها شهر را دچار آشفتگی می‌کند و این است که باید همه این موارد را با یکدیگر درنظر گرفت تا آن مدیریت واحدی که همیشه دغدغه شورای شهر بوده، بتواند تعریف، عملیاتی و اجرایی شود.
*****شما به وجود مسائل و مشکلات اجتماعی در تهران اشاره کردید. اعضای شورای شهر تهران چگونه عمل کنند تا از میزان آسیب اجتماعی موجود در تهران کاسته شود؟
مهم‌ترین کاری که شورا می‌تواند انجام دهد دخالت‌دادن خود مردم در شناخت مشکلاتشان است؛ به این معنا که تشکل‌های محلی و شورایاری‌ها فعالیت زیادی داشته باشند. اینها نهادهایی هستند که می‌توانند از درون محل‌ها و مناطق، جایگاهی را برای خود تعیین کنند و مشکلات را رونمایی کرده و به سمع شورای شهرداران محل برسانند. همین موضوع می‌تواند به حل مشکلات کمک کند. زمانی که مسائل اجتماعی شناخته شود خودبه‌خود در جهت رفع آن در قالب تصمیمات شورای عالی، شورای شهر و شوراهای محلی تلاش می‌شود.
*****در شرایط فعلی یکی از چالش‌های اصلی تهران مسئله درآمد و اقتصاد آن است. به‌نظر شما چگونه می‌توان به سوی ایجاد درآمدهای پایدار حرکت کرد؟
درست است که درآمدهای شهرداری کلان و بسیار بالاست، اما این درآمدها در حوزه‌های مختلفی هزینه می‌شود؛ درنتیجه تناسب این دو مورد به دارابودن درآمد پایدار کمک می‌کند. بخشی از درآمدهای شهرداری از مالیات‌های پسماند، مسکن، گذرنامه و غیره حاصل و درنهایت به جیب شهرداری واریز می‌شود. بحث صدور مجوز برای ساخت‌وساز یکی از منابع درآمد کلان است؛ البته بسیاری از افراد معتقد هستند که شهرداری نباید روی این منبع حساب کند؛ بلکه باید حساب خود را روی درآمدهای ثابت متمرکز کند تا مردم احساس امنیت کنند و متوجه شوند که براساس نیازهای خود خدمات دریافت کرده و به ازای آن خدمات، مالیات پرداخت می‌کنند. اکنون مردم احساس می‌کنند، مالیات می‌دهند؛ اما خدمات کاملی را دریافت نمی‌کنند. بحث مدیریت واحد می‌تواند در تعامل بین شورای شهر و دستگاه‌های اجرایی محقق شود و این موضوعی نیست که ما از آن غفلت کنیم.
*****در دهه‌های پیش در دوران آقای کرباسچی، شهردار در جلسات هیئت دولت حضور داشت؛ اما با ورود آقای احمدی‌نژاد این رسم برچیده شد و قالیباف نیز ادامه‌دهنده همین راه بود. باتوجه به یک‌دست‌بودن دیدگاه‌های شورای شهر و دولت آقای روحانی ممکن است باردیگر شاهد همکاری بین این دو نهاد باشیم؟ آیا حضور شهردار در جلسات هیئت دولت مبنای قانونی دارد؟
قطعاً این همکاری وجود خواهد داشت؛ منتهی به‌معنای حضور شهردار در هیئت دولت نیست. درواقع حضور آقای کرباسچی در جلسات هیئت دولت اراده دیگری بود که مرحوم هاشمی فکر می‌کرد برای مدیریت بهتر شهر تهران باید شهردار جزئی از هیئت دولت شود؛ اما به‌لحاظ قانونی مبنایی حقوقی ندارد. این موضوع تنها یک سلیقه و رویه است که در زمان آیت‌الله هاشمی وجود داشت و بعد از آن نیز دیگر در هیچ یک از دولت‌ها تکرار نشد. این مسئله از حیث قانونی محملی ندارد؛ اما ازلحاظ اجرا می‌تواند تعاملی را بین این دو نهاد ایجاد کند؛ درضمن این تعامل در پیشبرد بهتر امور مؤثر خواهد بود و در حل‌وفصل بسیاری از مشکلات و معضلات شهر تهران کارساز است. درنتیجه بحث همکاری شهردار تهران چه با دولت و چه با شورای شهر بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند شهرداری را سروسامان دهد. از سوی دیگر این تعامل می‌تواند در سنجش اعتبارات این دو نهاد و هم در مدیریت واحد شهری تاثیرگذار باشد؛ به این مفهوم که شهردار تهران می‌تواند در تعامل با وزارت‌خانه‌های مختلف، به مدیریت واحد دسترسی پیدا کند.
******ارزیابی شما درباره شاخصه‌ها و ویژگی‌های شهردار مطلوب چیست؟
شهردار باید کارامد بوده و توانایی او زبانزد خاص و عام باشد. به عبارت دیگر قدرت مدیریت بالایی داشته باشد؛ همچنین از مدیریت کلانی برخوردار باشد. به کسی یا دستگاهی وامدار نباشد؛ بلکه خود را در حوزه مدیریت شهری مسئول بداند و برای رفع مشکلات مردم گام بردارد. این موارد ویژگی‌هایی است که می‌تواند در شهردار وجود داشته باشد؛ ضمن اینکه شهردار علاوه‌بر تجربه و مدیریت باید تخصص کافی داشته باشد و مسائل و معضلات شهر را بشناسد و بداند در کدام حوزه می‌تواند اثرگذاری خود را معنا ببخشد.
*****شهردار تهران چگونه می‌تواند در شفاف‌سازی عملکرد شهرداری موثر باشد؟
به‌نظر من شهردار تهران می‌تواند با نظارت مستمر، بهره‌گیری از نیروی کارشناسی و ارتباط مستقیم با بدنه جامعه به شفاف‌سازی عملکرد شهرداری سرعت ببخشد و به‌عنوان شهردار پاسخگو مطرح شود؛ بنابراین شهردار باید شخصاً به ارائه گزارش به مردم، نظارت مطبوعات و نظارت شورای شهر پایبند و معتقد باشد.
*****سیستم اداری شهرداری مستعد بروز فساد است. به‌نظر شما چگونه می‌توان با این مسئله مبارزه کرد؟
فساد اقتصادی در بسیاری از ساختارهای اداری کشور مشاهده می‌شود و این معضل تنها مربوط به شهرداری نیست. این نهاد به‌دلیل اینکه مشکلات خود را به روز حل می‌کند، درنتیجه ممکن است خیلی راحت زمینه مفاسد اقتصادی برای آن فراهم شود. حل مسائل در شهرداری منوط به این موضوع می‌شود که افراد به‌ازای یک پرداختی، یک دریافتی داشته باشند و زمانی که می‌خواهند پایان کار یا هراقدام دیگری انجام دهند، در این شرایط این مسئله خود را نشان می‌دهد؛ بنابراین اگر شورای شهر قوه نظارتی و منتقد خوبی باشد و شهرداری را زیر ذره‌بین قراردهد این موضوع می‌تواند از زمینه فساد تا حدود زیادی بکاهد.
******شهرداری شیشه‌ای تا چه‌اندازه می‌تواند به حل این معضل کمک کند؟
یکی از راه‌های مبارزه با فساد توجه به شهرداری شیشه‌ای است. اگر شهردار شفاف‌سازی کند و خود را مسئول بداند که گزارش مستمر و صحیحی به مردم ارائه دهد، در این صورت است که هم از فساد کاسته می‌شود و هم به انتظارات مردم پاسخ داده می‌شود؛ البته شهرداری شیشه‌ای چند بخش مختلف دارد: بخشی از آن مانند جلسات علنی مدیریت شهری جزو مواردی است که دشواری زیادی برای دستیابی به آن نداریم و این نوع شفافیت به‌سرعت قابل اعمال است. بخش دیگر آن نیز نیازمند گذشت زمان است. توجه بیشتر به حسابرسی‌ها و گزارش‌های مالی و درخواست ارائه حساب‌های مالی شهرداری و ارائه به‌موقع این اسناد، رسیدگی آنلاین به قراردادها و همچنین پاسخگویی، توضیح و مطلع‌سازی مردم تهران جزو مواردی است که برای اعمال آن نیاز به زمان بیشتر است و باید امکانات و زیرساخت‌های مورد نیاز برای این اقدامات در اختیار شورای شهر قرار بگیرد تا به مرور زمان این برنامه‌ها پیش برود.
نویسنده : لیلا کاظمی
