افزایش انتخاب ایران درگزینش شرکا پس از برجام

افزایش انتخاب ایران درگزینش شرکا پس از برجام

آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران: ایران در بهره‌برداری از میادین مشترک موفق عمل نکرده است

نهایی‌شدن برجام حق انتخاب ایران را درگزینش شرکا افزایش داد

ایران در مجموع ۲۸ میدان گازی و نفتی مشترک با کشورهای دیگر دارد که تاکنون کشف و شناخته شده‌اند. متاسفانه از این تعداد میدان مشترک، ما فقط در ۱۰ میدان حضور فعال داریم و تا به‌امروز نتوانسته‌ایم در سایر میادین شروع به‌بهره‌برداری نفت و گاز کنیم. حال امیدواریم با اجرای برجام و نهایی‌شدن قراردادهای جدید نفتی آغاز عملیات در این میادین مشترک را سرعت ببخشیم؛ چراکه سهم میادین مشترک در ذخایر نفتی و گازی ما بسیار بالاست و از حدود بیش از ۵۰۰میلیارد بشکه نفتی که در ایران کشف شده، حداقل ۱۷۵ میلیارد بشکه نفت قابل استخراج است و با ضریب برداشت فعلی پیش‌بینی می‌شود، بتوانیم حدود ۱۵۷میلیارد از این تعداد بشکه نفت را استخراج کنیم؛ ضمن این‌که ۸۵میلیارد بشکه از این ذخایر را با ۱۰ کشور دیگر شریک هستیم. درادامه گفت‌وگوی آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه را با «نسل‌فردا» می‌خوانید:

 باتوجه به مجموع میادین مشترک گازی و نفتی که با کشورهای دیگر داریم و تاکنون کشف و شناخته شده‌اند، آیا ایران طی سالیان اخیر توانسته است از میادین مشترک نفتی و گازی استفاده بهینه کند؟
باتوجه به منابع مالی موجود ایران توانسته است میادین مشترک نفتی و گازی را مدیریت کند و درخصوص توسعه این میادین باید بودجه‌ای درباره اکتشاف و بهره‌برداری از این میادین اختصاص داده شود؛ البته ایران  در حد توان مالی خود در بهره‌برداری از میدان نفتی و گازی خوب عمل کرده است و درواقع اولویت‌بندی‌هایی در این رابطه انجام داده است؛ اما درشرایط کنونی لازم است توجه بیشتری به میادین مشترک صورت گیرد تا بتوان از  مناطق و میادین مشترک زودتر بهره‌برداری کرد؛ چراکه رقبا از این میادین زودتر بهره‌برداری می‌کنند؛ اما درخصوص بهره‌برداری از این میادین بحث تکنولوژی نیز مطرح است؛ درحالی‌که طی تحریم‌ها ناجوانمردانه از پایین‌ترین تکنولوژی استفاده می‌شد و شرکت‌هایی که می‌توانستند خدمات دهند ازجمله شرکت‌های چینی در این راستا حرفی برای زدن نداشته‌اند، درنتیجه ایران در چارچوب چنین محدودیت‌هایی عمل کرده است و نمی‌توان اذعان داشت که بهترین انتخاب را انجام داده است.
اجرای برجام و نهایی‌شدن قراردادهای جدید نفتی می‌تواند تحولی اساسی در بهره‌برداری از این میادین مشترک باشد؟ ارزیابی شما درخصوص قراردادهای جدید نفتی چیست؟
نهایی‌شدن برجام حق انتخاب کشورمان را افزایش داده و این توافقنامه زمینه دعوت از شرکای خارجی را هموارکرده است. درخصوص قراردادهای موجود هرچه زودتر تکلیف آن‌ها مشخص شود بهتر است؛ چراکه تعیین تکلیف زودتر این قراردادها موجب شده که شک و تردید ایران در این زمینه به خارجی‌ها انتقال پیدا نکند.  کشورمان هنوز با قراردادهای جدید به‌نتیجه نرسیده و تکلیف نهایی این قراردادها مشخص نشده است. اکنون با وجود این شرایط دشوار و سخت باید به شرکت‌های خارجی  بقبولانیم که این شرایط به نفع آن‌ها نیز هست. درقراردادهای جدید بحث مدل اقتصادی، تکنولوژی و تامین مالی آن بهتر از قراردادهای قبلی تنظیم شده است؛ اما یکسری شک و ابهاماتی در این راستا وجود دارد که می‌تواند حل شود و نباید کل قراردادها را زیرسوال برد و آن‌ها را کماکان در حالت معلق نگه داشت. ایران در قراردادهای جدید به‌دنبال اصلاح قراردادهای گذشته بوده تا به‌دنبال آن شرکت‌های خارجی را مجبور کند تکنولوژی مدرن و توانایی برای توسعه میادین نفتی را به کشورمان انتقال دهند؛ ضمن این‌که از نیروی ایرانی در این زمینه بهره‌برداری شود. حال امیدواریم با اجرای برجام و نهایی‌شدن قراردادهای جدید نفتی آغاز عملیات در این میادین مشترک را سرعت ببخشیم؛ چرا که سهم میادین مشترک در ذخایر نفتی و گازی ما بسیار بالاست و سایر کشورها با تمام توان خود در حال بهره‌برداری از این میادین هستند.
بزرگ‌ترین شرکای ایران در این میادین نفتی و گازی کدام کشورها هستند؟ آیا ایران توانسته در بهره‌برداری از سهم خود در میادین مشترک موفق عمل کند؟
البته میادین مشترک به‌صورت آبی و زمینی است. درحوزه خزر روسیه و کشورهای همجوار این کشور مطرح هستند. در میادین گازی جنوب، قطر از شرکای بزرگ ایران است و درخصوص میادین نفتی، امارات و عراق و سایر کشورها مطرح هستند. ایران در بهره‌برداری از میادین مشترک موفق عمل نکرده و درباره میادین مشترک با قطر اقدامات لازم انجام نشده است و فازها هنوز عقب هستند و سرمایه‌گذارانی جهت سرمایه‌گذاری در این مناطق ابراز تمایل نکرده‌اند و باتوجه به شیبی که درحوزه نفتی و گازی وجود دارد، هرروز که می‌گذرد از سهم این کشورها کم نمی‌شود؛ بلکه از سهم ایران به سهم آن‌ها ریخته می‌شود؛ اما در شرایط کنونی لازم است هرچه زودتر سرمایه‌ای به این حوزه اختصاص پیدا کند و تعلل در این‌رابطه فرصت‌سوزی است؛ البته دلیل این‌که ایران موفق عمل نکرده به‌علت کمبود سرمایه بوده است: نه آن‌که وزارت نفت کوتاهی کرده باشد. باید توجه داشت  که تنش‌های موجود در روابط ایران و کشورهای جنوب خلیج‌فارس این کشورها را مصمم کرده است که از میادین مشترک سهم بیشتری را بهره‌برداری کنند؛ همچنین آن‌ها به‌نوعی سرمایه‌گذاران خارجی را فراری می‌دهند که به‌سراغ این کشورها که باثبات‌تر هستند بروند و این امر سرمایه‌گذاری در داخل کشورمان را تحت‌تاثیر قرار داده است.
باتوجه به این‌که ایران سهم ناچیزی از این میادین مشترک می‌برد، اکنون چگونه می‌توان به روند بهره‌برداری ایران سرعت بخشید؟
درخصوص بهره‌برداری مسئله مالی به‌خوبی جلوه می‌کند. 50میلیاردی که درزمان کنونی برای ساماندهی این روند نیاز است باید به‌تدریج در اختیار نهاد مسئول قرار گیرد. حال اگر این سرمایه وجود نداشته باشد، روند موجود را نمی‌توان تغییر داد و هر روز شاهد ازدست‌رفتن سرمایه‌ای عظیم خواهیم بود.

نویسنده: سارا امین‌پور – روزنامه نسل فردا