دلیل ورم بدن بعد از جراحی چیست و چرا رخ می دهد؟

یکی از شایع‌ترین اتفاقاتی که پس از جراحی تجربه می‌کنیم، تورم یا همان ورم بدن است. اما دلیل ورم بدن بعد از جراحی چیست؟ این عارضه زمانی رخ می‌دهد که بدن به برش‌ها، تغییرات بافتی یا دستکاری‌های ناشی از عمل واکنش نشان می‌دهد. این واکنش‌ها اغلب با تجمع مایعات در بافت‌ها همراه هستند؛ مایعاتی مثل مایع بین‌سلولی، لنف یا حتی گلبول‌های سفید که برای ترمیم ناحیه آسیب‌دیده به محل اعزام می‌شوند. به همین خاطر، ورم پس از جراحی معمولاً بخشی اجتناب‌ناپذیر از روند بهبودی محسوب می‌شود. شدت و نوع این تورم به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه بررسی خواهیم کرد.

 دلایل اصلی تورم بدن بعد از جراحی و انواع آن

ورم بدن بعد از عمل جراحی یکی از رایج‌ترین عوارض جانبی آن است که به دو نوع اصلی، یعنی اِدم التهابی و لنف ادم (ورم لنفاوی) تقسیم می‌شود. میزان تورم بدن بعد از هر جراحی به شدت و میزان دستکاری‌های بافتی در ناحیه‌ای که تحت جراحی قرارگرفته بستگی دارد؛ هرچه وسعت مداخله و تغییرات بافتی بیشتر باشد، حجم تورم نیز افزایش پیدا می‌کند. این افزایش تورم معمولاً همراه با درد و ناراحتی زیاد است که می‌تواند بر روند بهبودی و راحتی بیمار تأثیر منفی بگذارد.

البته مقدار تورم ناشی از عمل جراحی، به نحوه پاسخ بدن بیمار به درمان هم بستگی دارد؛ به طوری که گاهی بدن یک فرد در اثر یک جراحی دچار تورم شدید می شود؛ در حالی که بدن شخص دیگر با همان جراحی، ورم چندانی نخواهد داشت.

 کدام قسمت‌های بدن بیشتر در معرض ورم بعد از جراحی هستند؟

ورم بدن بعد جراحی می‌تواند در هر ناحیه‌ای رخ دهد، اما برخی نقاط به دلیل ویژگی‌های خاص یا نوع جراحی بیشتر درگیر می‌شوند:

• تورم دست پس از جراحی؛ این مشکل اغلب در جراحی سرطان پستان دیده می‌شود. دلیل ورم بدن بعد از جراحی در این موارد، برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل است که جریان لنف را مختل می‌کند.
• ورم پا بعد از عمل؛ کاهش گردش خون یا آسیب به سیستم لنفاوی می‌تواند دلیل ورم بدن بعد از جراحی در پاها، به‌ویژه در عمل‌های مربوط به اندام تحتانی باشد.
• تورم محل بخیه؛ این نوع ورم معمولاً واکنشی طبیعی به آسیب بافتی است و با تجمع مایعات و التهاب همراه می‌شود.
• ورم شکم: پس از جراحی‌هایی مانند لیپوساکشن، سزارین یا جراحی‌های دستگاه گوارش، احتمال ورم در ناحیه شکم وجود دارد.

ورم‌های التهابی اغلب طی چند هفته برطرف می‌شوند، اما لنف‌ادم نیاز به درمان تخصصی دارد. وقتی مسیرهای لنفاوی آسیب ببینند، انباشتگی مایع لنف یکی از دلایل اصلی ورم بدن بعد از جراحی خواهد بود.

 چگونه می‌توان ورم بعد از عمل را تشخیص داد؟

تشخیص نوع ورم برای انتخاب روش درمان بسیار حیاتی است؛ اگر بخواهیم دلیل ورم بدن بعد از جراحی را دقیق‌تر بررسی کنیم، باید ببینیم آیا این تورم صرفاً التهابی است یا لنف‌ادم! در ورم التهابی، استراحت و مراقبت ساده کافی است، اما در جراحی‌های پیچیده‌تر مثل برداشتن پستان، احتمال لنف‌ادم بیشتر است. در این موارد، تورم ممکن است دست، زیر بغل یا قفسه سینه را درگیر کند.

پزشکان لنفوتراپیست با معاینه فیزیکی و بررسی پوست ناحیه، شدت و نوع ورم را مشخص می‌کنند؛ تشخیص به‌موقع می‌تواند روند درمان را سریع‌تر کند، در حالی که تأخیر ممکن است مشکل را پیچیده‌تر سازد.

درمان ورم بدن بعد از جراحی

مسلما برای درمان ورم، ابتدا باید دلیل ورم بدن بعد از جراحی را شناسایی کنیم. ورم‌های التهابی با روش‌های ساده مثل بالا نگه داشتن عضو یا کمپرس سرد بهبود می‌یابند؛ اما برای لنف‌ادم، باید از تکنیک‌های تخصصی استفاده کرد. یکی از بهترین روش‌ها، CDT (درمان ترکیبی تخلیه لنف) بوده که شامل دو بخش اصلی است:

1. ماساژ لنفاوی؛ این روش به جابه‌جایی مایع لنف کمک می‌کند و باید توسط فرد آموزش‌دیده انجام شود.
2. بانداژ تخصصی؛ بانداژ با فشار مناسب از افزایش تورم جلوگیری می‌کند.

پمادهای محافظ پوست نیز می‌توانند در کنار این روش‌ها به کار روند تا از ناحیه متورم مراقبت کنند. هر بیمار بسته به ناحیه درگیر به رویکرد خاصی نیاز دارد که توسط لنفوتراپیست تعیین می‌شود. با توجه به این که ورم لنفاوی می تواند در زیر بغل، کشاله ران و یا ناحیه شکمی ایجاد شود، بنابراین نحوه ماساژ دادن و روش بانداژ کردن برای افراد مختلف، متفاوت خواهد بود! انتخاب بهترین روش درمان ورم بدن بعد از عمل در نواحی یاد شده، به عهده پزشک لنفوتراپیست مجرب و ماهر است. این نکته را در نظر داشته باشید که هر چه درمان ورم لنفاوی ناشی از جراحی دیرتر شروع شود، شدت آن بیشتر شده و درمان آن پیچیده تر خواهد شد.

 چه عواملی ورم بعد از جراحی را تشدید می‌کنند؟

برخی رفتارها می‌توانند  ورم بدن بعد از جراحی را به عاملی تشدیدکننده تبدیل کنند، این موارد عبارتند از:

• انجام دادن  فعالیت سنگین با اندام متورم
• قرار گرفتن در معرض گرما (مثل دوش آب داغ)
• پوشیدن لباس یا زیورآلات تنگ
• عدم رعایت بهداشت پوست و ایجاد عفونت

هرچه جراحی تهاجمی‌تر باشد، احتمال تشدید ورم بیشتر است؛ رعایت نکات مراقبتی می‌تواند از این مشکلات جلوگیری کند.

 طبق اطلاعات موسسه ملی سرطان (NCI)، بین ۵٪ تا ۱۷٪ از افرادی که بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان را انجام می‌دهند — که در آن جراحان یک تا سه غده لنفاوی را برمی‌دارند — دچار لنف ادم می‌شوند. برای افرادی که تحت عمل جراحی برش غدد لنفاوی زیر بغل قرار می‌گیرند — که در آن ۱۰ یا تعداد بیشتری از غده لنفاوی برداشته می‌شوند، این درصد به بین ۲۰٪ تا ۵۳٪ افزایش می‌یابد.

 چگونه ورم لنفاوی پس از جراحی را کاهش دهیم؟

از جمله روش‌های مؤثر برای کاهش ورم بدن بعد از جراحی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. استفاده از ماساژ لنفاوی؛ ماساژ لنفاوی یک روش مؤثر برای تحریک تخلیه مایعات لنفی و کاهش تورم بدن بعد از عمل است. این تکنیک باید توسط یک لنفوتراپیست مجرب انجام شود.
2. بانداژ فشاری و گن‌های طبی؛ استفاده از باندهای کشی و گن‌های مخصوص می‌تواند به کنترل ورم کمک کرده و از تجمع بیشتر مایعات در بافت‌ها جلوگیری کند.
3. بالا نگه داشتن عضو جراحی‌شده؛ قرار دادن عضو آسیب‌دیده در سطحی بالاتر از قلب، می‌تواند به بهبود جریان لنف و کاهش تجمع مایعات کمک کند.
4. رعایت رژیم غذایی مناسب؛ کاهش مصرف نمک، افزایش مصرف پروتئین و گنجاندن مواد غذایی ضدالتهابی مانند آناناس، زنجبیل و سبزیجات برگ سبز در رژیم غذایی می‌تواند روند بهبود را تسریع کند.
5. پرهیز از فعالیت‌های سنگین؛ فعالیت‌های سنگین و ناگهانی می‌توانند تورم را تشدید کنند. بهتر است حرکات ملایم و کنترل‌شده را تحت نظر پزشک انجام دهید.
6. مصرف مایعات کافی؛ نوشیدن آب به میزان کافی باعث بهبود گردش خون و دفع سموم بدن شده و از احتباس مایعات جلوگیری می‌کند.

بانداژ صحیح نقش مهمی در پیشگیری دارد؛ این کار باید با فشار متعادل انجام شود تا از تجمع مایعات جلوگیری کند.

 ورم بعد از عمل: یک چالش طبیعی یا نگران‌کننده؟

جراحی همیشه با امید به بهبودی همراه است، اما بدن ما پس از هر عمل نیاز به زمان برای سازگاری دارد. یکی از اولین نشانه‌های این سازگاری، ورم است. **دلیل ورم بدن بعد از جراحی** می‌تواند از یک واکنش ساده به برش‌ها تا اختلال در سیستم لنفاوی متغیر باشد. درک این موضوع که چرا این اتفاق می‌افتد و چگونه می‌توان آن را کنترل کرد، به ما کمک می‌کند تا دوره نقاهت را با آرامش بیشتری سپری کنیم.

خوشبختانه امروزه ورم بعد از جراحی با رعایت مراقبت‌های درست، قابل مدیریت است؛ به عبارت دیگر چه ورم التهابی باشد و چه لنف‌ادم، تشخیص سریع و درمان مناسب کلید موفقیت بهبود بیماری است. با روش‌هایی مثل CDT و نکات پیشگیری، می‌توانید این دوره را با کمترین مشکل پشت سر بگذارید.

سوالات پرتکرار در مورد دلیل ورم بدن بعد از جراحی

1. ورم بعد از جراحی چقدر طول می‌کشد تا از بین برود؟
مدت زمان کاهش ورم بسته به نوع جراحی متفاوت است، اما معمولاً بین چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد.

2. چه تفاوتی بین ورم ناشی از تجمع لنفاوی و ورم ناشی از عفونت وجود دارد؟
ورم لنفاوی بدون درد و گرم شدن پوست است، اما ورم ناشی از عفونت معمولاً با قرمزی، گرما و درد همراه است.

3. آیا مصرف قرص‌های ادرارآور می‌تواند ورم بعد از جراحی را کاهش دهد؟
قرص‌های ادرارآور معمولاً برای ورم لنفاوی توصیه نمی‌شوند، زیرا می‌توانند تعادل مایعات بدن را مختل کنند.

4. چه غذاهایی به کاهش سریع‌تر ورم کمک می‌کنند؟
غذاهای سرشار از پروتئین، آنتی‌اکسیدان‌ها و پتاسیم، مانند ماهی، سبزیجات برگ‌سبز، آناناس و مغزها، به کاهش ورم کمک می‌کنند.

منبع: lymphedemaclub.com

تولید محتوای این رپورتاژ توسط مجله اینترنتی زندگی سالم صورت نگرفته و انتشار این مطلب به معنی تایید محتوای آن نیست.