پزشکی و سلامت
دکتر منصور ریسمانچیان:شیوع بیماری‌های ناشی از کمبود ویتامین دی
دکتر منصور ریسمانچیان:شیوع بیماری‌های ناشی از کمبود ویتامین دی
با کمبود ویتامین دی چه کنیم؟ نقش ویتامین دی در بیماریها چیست؟
افزایش شیوع بیماری‌های ناشی از کمبود ویتامین D مانند تمام دنیا سلامت ایرانی‌ها را هم تهدید می‌کند. بر اساس بررسی وضعیت ریزمغذی‌ها که در سال 79 در دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت انجام شده است، مشخص شد در برخی از گروه‌های سنی به‌خصوص مادران باردار کمبود ویتامین دی گاه به 90 درصد می‌رسد. این شیوع از سال 79 تاکنون در هر دو جنس افزایش یافته و زنان نسبت به مردان از کمبود بیشتری رنج می‌برند؛ البته این شیوع در جنوب کشور کمتر بوده است.
کمبود ویتامین D در کدام بیماریها نقش دارد؟
تنوع بیماری‌های گزارش شده ناشی از کمبود این ویتامین به اهمیت توجه به آن افزوده است.کمبود این ویتامین در گزارش‌های مختلف به‌عنوان یکی از دلایل طیف گسترده‌ای از بیماریها، از بیماری‌های مفصلی و استخوانی مانند آرتروروماتوئید و پوکی استخوان تا انواع بیماری‌های عفونی و سیستم ایمنی، همچنین انواع سرطان‌ها و بیماری‌های مزمن مرتبط با عروق عنوان شده‌اند.
1. شکستگی‌های استخوانی
اگرچه نقش ویتامین D در سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از نرمی و پوکی استخوان به‌اثبات رسیده است، اما مصرف این ویتامین به‌تنهایی اثر مشخصی بر کاهش شکستگی‌ها نشان نداده است. مصرف ویتامین D به‌همراه کلسیم توصیه میشود تا بتواند تاثیر مناسبی بر پیشگیری از شکستگی‌های استخوانی بگذارد.
2. سرطان‌ها
قبلا به نقش کمبود ویتامین D در بروز سرطان‌های پروستات، سینه و لنف تاکید شده است. ویتامین D در پیشگیری از سرطان‌های روده بزرگ به‌همراه کلسیم موثر بوده است.
3. بیماری‌های مزمن با تخریب عروق مانند بیماری‌های عروق قلب و دیابت نوع دو
کمبود ویتامین D می‌تواند با اثرگذاری بر افزایش فشار خون یا تغییر مقاومت به انسولین یا بزرگ‌شدن قلب بر این بیماریها تاثیر بگذارد؛ البته چگونگی مکانیسم این اثرگذاری‌ها هنوز شناسایی نشده است.
4. بیماری‌های خودایمنی مربوط به سیستم ایمنی بدن
عملکرد سیستم ایمنی در دو بخش ذاتی و اکتسابی انجام میشود. مهم‌ترین پروتئین دفاعی بدن کاتلی سیدین نام دارد که به‌عنوان اولین سد دفاعی بدن در برابر میکروب‌ها و ویروس‌ها عمل می‌کند. ویتامین D می‌تواند تولید این پپتید را افزایش دهد و از این طریق به تقویت سیستم ایمنی کمک کند.
5. کمبود ویتامین D باعث بروز بیماری‌های خودایمنی مانند ام اس میشود
بر اساس مشاهدات در مناطقی که افتاب بیشتری دارند این بیماری کمتر دیده میشود. به‌علاوه کمبود این ویتامین میزان ترشح انسولین از پانکراس را کاهش می‌دهد و درنتیجه احتمال ابتلا به دیابت نوع اول بالا می‌رود.
علل کمبود ویتامین D چیست؟
در اغلب موارد میزان ویتامین D که از طریق منابع غذایی در اختیار بدن قرار می‌گیرد کافی نیست. از طرفی منابع غذایی غنی‌شده نیز محدود است و قادر به تامین مقدار مورد نیاز کودکان و بالغین نیست. این مسئله مهم‌ترین علت کمبود ویتامین D و شیوع اپیدمی در کشورهای اروپایی و آمریکایی محسوب میشود. درحقیقت تولید ویتامین D در مجاورت تابش اشعه ماورای بنفش خورشید در پوست انسان، عمده‌ترین منبع تامین‌کننده آن برای بدن است.کاهش سنتز در پوست، کاهش زیست دستیابی، افزایش متابولیسم، تغذیه با شیر مادر( محتوای ویتامین D شیر مادر کم است)، نارسایی کبد، بیماری‌های مزمن کلیه، اختلالات ارثی، سل و پرکاری تیروئید و… از دلایل مهم کمبود ویتامین د هستند.
منابع غذایی ویتامینD بهترین منبع ویتامین D نور مستقیم آفتاب است. دراثر تابش اشعه خورشید به پوست، ویتامین D در پوست تولید میشود. نورآفتاب از پشت شیشه این خاصیت را ندارد. روغن کبد ماهی که به‌صورت دارو مصرف میشود نیز منبع غنی ویتامین D است. جگر، تخم‌مرغ،کره و شیر و ماهی‌های چرب مثل ماهی آزاد، کپور، قزل‌آلا و ساردین هم منابع خوبی از ویتامین D هستند. درصورتی که شیر غنی شده با ویتامین D دردسترس باشد، بخشی از ویتامین مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.
