زنی برای تمامی فصول / پروین اعتصامی شاعری بی نظیر

زنی برای تمامی فصول / پروین اعتصامی شاعری بی نظیر

روز 25 اسفند هر سال را به نام پروین اعتصامی نام‌گذاری کرده‌اند؛ این یک سنت حسنه و فرهنگ بسیار زیباست تا متولیان امر می‌خواهند یاد و خاطره مفاخر بزرگ ایران زمین را در تاریخ این مرز و بوم زنده نگه دارند و به همین مناسبت برخی از روزهای سال را به نام بزرگان و مشاهیر ایران نام‌گذاری کرده‌اند تا همه ساله با بزرگداشت یادشان از آثار و اندیشه‌های والای ایشان در عرصه‌ فرهنگ و ادب بهره بگیرند. بانو «رخشنده‌ اعتصامی» معروف به «پروین اعتصامی» در سال 1285 در تبریز به دنیا آمد. پدر او میرزا یوسف خان اعتصامی مردی فاضل و سرشناس بود که علاقه‌ زیادی به ادبیات داشت و پروین نیز در همان دوران کودکی عربی و ادبیات را از پدر بزرگوار خود یاد گرفت. او در سن 10_11 سالگی با غالب آثار سعدی، حافظ، مولانا، فردوسی، ناصر خسرو، انوری و منوچهری و سنایی آشنا بود و بسیاری از اشعار و آثار آنها را حفظ کرده بود که این خردگرایی موجب تعجب دیگران می‌شد. بسیاری از بزرگان علم و ادب آن روزگار که به خانه‌ پدرش رفت و آمد داشتند، اورا مورد تحسین و تمجید قرارمی‌دادند وتمام اینها در حالی بود که در خانه آنها زبان ترکی جاری بود!

زنی برای تمامی فصول / پروین اعتصامی شاعری بی نظیر

پروین پس از ورود به تهران در کالج البرز درس خواند و و در سال 1303 از همانجا فارغ‌التحصیل شد و در سن 18 سالگی در همان مدرسه به تدریس زبان مشغول شد و در سال 1315 از طرف وزارت فرهنگ زمان درجه 3 علمی را برای او فرستادند که او نپذیرفت و در جواب گفت: «شایسته‌تر از من بسیارند…» مرحوم ابوالفتح خان اعتصامی تنها برادری بود که درسال 1314 برای چاپ آثار پروین زحمت بسیار کشیدو سرانجام آنها را با زیبایی تمام در 6500 بیت به چاپ رسانید. پروین در سال 1318 مدت کوتاهی کتابدار دانشسرای عالی بود و در همان مدت با دانشجویی به نام «سیمین دانشور» دیداری ماندگارو پراز احترام داشت که مثل خاطره‌ای تا همیشه در ذهن سیمین نقش بست…

زنی برای تمامی فصول / پروین اعتصامی شاعری بی نظیر

از غم‌انگیزترین بخش‌های زندگی پروین، ازدواجش بانوه‌ عمه‌ خود، تیمسارفضل‌ا… ارتا رئیس شهربانی کرمانشاه بودکه پروین پس از مدت کوتاهی زندگی مشترک، به دلیل اختلافات روحی و ناسازگاری در سال 1314 از همسرش جدا شد. در دی ماه 1316، مرگ پدر پروین را مدتی از فعالیت و کارهای ادبی بازداشت. زمانی که برادر وی دومین دیوان او را برای چاپ آماده می‌کرد، پروین به بیماری حصبه مبتلا شد و در سال 1320 در سن 34 سالگی در تهران درگذشت و او را در حرم حضرت معصومه (س) در قم در آرامگاه خانوادگیشان به خاک سپردند. پس از مرگش، قطعه‌ای با عنوان «این قطعه را برای سنگ مزارم سروده‌ام» از او یافتند که مشخص نیست دقیقا او چه زمان این قطعه را سروده است:

اینکه خاک سیهش بالین است   اختر چرخ ادب پــروین است
گـــر چه جز تلخی ز ایام ندید  هرچه خواهی سخنش شیرین است
صاحب آن همه گفتار، امروز     سائل فاتحه و یاسین است
دوستان به که ز وی یاد کنید   دل بـی‌دوست دلــی غمگین است
خـاک در دیده بسی جانفرساست  سنگ بــر سینه بسی سنگین است
بیند این بستر و عبرت گیرد   هرکه را چشم حقیقت‌بین است
هرکـه باشی و ز هرجا برسی  آخرین منزل هستی این است
آدمی هرچه توانگر باشد  چون بدین نقطه رسد، مسکین است
اندر آنجا که قضا حمله کند  چاره، تسلیم و ادب، تمکین است
زادن و کشتن و پنهان‌کردن   دهر را رسم و ره دیرین است
خرم آن کس که در این محنتگاه  خاطری را سبب تسکین است

نویسنده : منیره نصیری