10 سوالی که درباره ارتودنسی می‌پرسند
معمولا پس از جای‌گذاری دستگاه‌های ارتودنسی به علت افزایش گیر غذایی، میزان باکتری و پلاک در محیط دهان افزایش می‌یابد.
حتما شما هم وقتی دندان‌هایتان را ارتودنسی کردید، سوال‌های زیادی درباره زندگی با این سیم‌ها داشته‌اید. این نوشته به 10 سوال و جواب رایج درباره همین موضوع می‌پردازد.
1- ارتودنسی طول عمر دندان‌ها را افزایش می‌دهد؟
مرتب کردن دندان‌ها موجب قرار گرفتن آنها در موقعیت مطلوب داخل فک می‌شود که نتیجه آن پخش متوازن نیرو در تمام جهات و کاهش فشار روی ریشه دندان‌ها است. از طرف دیگر منظم‌شدن دندان‌ها به تمیز کردن آنها نیز کمک خواهد کرد.
2- ارتودنسی موجب برطرف کردن مشکلات گوارشی هم می‌شود؟
در حالت عادی هر دندان بالا با دو دندان پایین در تماس است. چنانچه در بیماری این وضعیت دندان وجود نداشته باشد غذا به خوبی آسیاب نشده و هضم غذا و در نتیجه گوارش آن با مشکل روبه‌رو می‌شود. درمان ارتودنسی، باعث ایجاد تماس‌های مناسب و در نتیجه افزایش تاثیر جویدن خواهد شد.
3- ارتودنسی باعث درمان مشکلات عضلانی هم می‌شود؟
افرادی که بیشتر فعالیت خود را با دست راست انجام می‌دهند عضلات قوی‌تر با حجم بزرگ‌تر نسبت به دست چپ دارند اما چون دست‌ها زیر لباس قرار می‌گیرند تاثیر زیاد و قابل‌توجهی در بیننده به وجود نمی‌آورند. حال اگر شخصی به دلایل مختلف مانند عادت کردن یا کوچک بودن فک و… با دندانهای یک طرف غذا بخورد، به مرور زمان عضلات یک طرف از طرف دیگر بزرگ‌تر و صورت وی نامتقارن می‌شود و چون در برخوردهای اجتماعی صورت اولین قسمتی است که مورد توجه قرار می‌گیرد، باید حتما نسبت به رفع این مشکل اقدام کرد. البته مشکلات عضلانی زیادی در سیستم جونده شناخته شده‌اند که با روش‌های ارتودنسی قابل درمان هستند.
4- سن مناسب درمان چه سنی است؟
درمان ارتودنسی را می‌توان از اواخر 3 سالگی تا زمانی که دندان‌ها وجود دارند، انجام داد. در سنین پایین و دوره دندانهای شیری معمولا برای رفع عادات مضر مانند مکیدن انگشت یا پستانک از دستگاه‌های ساده ارتودنسی استفاده می‌شود. پس از آن از حدود 6 سالگی یعنی زمانی که اولین دندان دائمی (دندان آسیا) رویش پیدا کرد. تغییرات اسکلتال در محدوده سنی خاصی امکان‌پذیر است و معمولا ارتودنتیست پس از حذف عامل به وجودآورنده نسبت به تغییرات ابعاد فکی در جهت‌های مختلف اقدام می‌کند. تا حدود سنین 12 تا 15 سالگی می‌توان تغییرات اسکلتال و عضلانی مانند بزرگ‌کردن فک را در بیماران انجام داد. بهترین سن درمان ارتودنسی با دستگاه ثابت، حدود 12 سالگی است. پس از 12 سالگی با افزایش سن بیمار درمان‌ها باید محافظه‌کارانه‌تر انجام شوند. معمولا پس از 30 سالگی اندكی تحلیل استخوان در فک روی می‌دهد و ارتودنتیست باید نسبت به نحوه درمان، انتخاب نوع درمان و وجود محدودیت‌ها به بیمار اطلاعات کامل را بدهد.
5- پلاک‌های متحرک و سیم ارتودنسی چه فرقی با هم دارند؟
دستگاه متحرک حین درمان توسط بیمار قابل خارج شدن و جای‌گذاری است اما نوع ثابت را فقط ارتودنتیست می‌تواند جای‌گذاری كند و در پایان درمان از دهان خارج کند.
6- نحوه عملکرد دستگاه‌های ارتودنسی چگونه است؟
دستگاه‌های ارتودنسی با اعمال نیرو روی دندان موجب جابه‌جایی آنها می‌شوند. این نیروها در حد نیروهای بیولوژیک هستند و دندان‌پزشک با اطلاع کامل از میزان آنها و محاسبه با روش‌های خاص درمانی اقدام به اعمال آنها می‌کند. پس از هر جلسه درمانی درد اندکی به وجود می‌آید که علت آن فعال‌سازی دستگاه توسط دندان‌پزشک است. معمولا این درد 3 تا 5 روز به طول می‌انجامد و تا فعال‌سازی بعدی از بین می‌رود. برای رفع این درد می‌توان مسکن مصرف كرد. استفاده کوتاه‌مدت از داروهای ضدالتهاب هیچ‌گونه مغایرتی با درمان‌های ارتودنسی ندارد (استفاده بلند‌مدت از داروهای مسکن توصیه نمی‌شود).
7- آیا درمان ارتودنسی نیاز به آماده‌سازی قبلی بیماران دارد؟
درمان صحیح ارتودنسی نیاز به نظم خاص و آماده‌سازی بیماران دارد. این آماده‌سازی شامل جرم‌گیری، ترمیم پوسیدگی‌ها، کشیدن دندان‌ها (در صورت نیاز) و آموزش بهداشت است. شرط اصلی درمان ارتودنسی موفق، همکاری بیمار و عمل به توصیه‌های دندان‌پزشک است. چون درمان ارتودنسی در مدت‌زمان نسبتا طولانی انجام می‌گیرد بنابراین علاقه و اشتیاق بیمار در به دست آوردن نتیجه‌ای خوب، تاثیرگذار است.
8- وظیفه بیماران حین درمان ارتودنسی چیست و آیا نیاز به رژیم‌غذایی خاصی است؟
دستگاه‌های ارتودنسی حساس و آسیب‌پذیر هستند، پس بیماران باید در حفظ و نگهداری آنها کوشا باشند. از طرف دیگر برای جابه‌جایی یک دندان، ماه‌ها زمان لازم است. متاسفانه در صورت آسیب‌دیدگی دستگاه‌ها در برخی موارد نتیجه چند ماه زحمت در عرض چند روز یا چند هفته از بین می‌رود. بنابراین باید در تمام طول مدت درمان از خوردن غذاهای سخت و چسبناک مانند گز، سوهان و نظیر آن خودداری و به جای گاز زدن میوه‌ها آن را به تکه‌های کوچک تقسیم و از چنگال استفاده كرد.
9- آیا برای تمیز کردن دندان‌ها حین درمان ارتودنسی دستورالعمل خاصی وجود دارد؟
معمولا پس از جای‌گذاری دستگاه‌های ارتودنسی به علت افزایش گیر غذایی، میزان باکتری و پلاک در محیط دهان افزایش می‌یابد و درنتیجه امکان پوسیدگی دندان‌ها زیاد می‌شود. بنابراین بیمار باید پس از هر وعده غذا دندان‌ها و دستگاه‌ها را به دقت تمیز کند. برای این کار می‌توان از مسواک معمولی یا مسواک مخصوص ارتودنسی که باعث سهولت در تمیز کردن دندان‌ها می‌شود، بدون ضربه زدن، استفاده کرد و بهتر است قبل از خواب از دهان‌شویه فلوراید‌دار نیز استفاده شود.
10- تا چه اندازه امکان برگشت درمان‌های ارتودنسی وجود دارد و چه عواملی در آن دخالت دارند؟
پس از اتمام یک دوره درمانی از وسایل و دستورالعمل‌های خاصی برای حفظ نتیجه درمان استفاده می‌شود. متاسفانه برخی از بیماران پس از مشاهده نتیجه مطلوب به این دستورالعمل‌ها توجه کافی نمی‌كنند و سهل‌انگاری آنها باعث جابه‌جایی ناخواسته دندان‌ها می‌شود که میزان این جابه‌جایی متغیر است. در اینجا دوباره به اهمیت همکاری بیمار با دندان‌پزشک پی می‌بریم. نکته دیگر اینکه بدن انسان در برابر تغییرات ناگهانی واکنش‌های نامطلوبی نشان می‌دهد. بنابراین، بهتر است درمان‌های ارتودنسی به‌صورت آهسته و پیوسته انجام گیرند. عجله عامل شکست بسیاری از درمان‌های ارتودنسی است.
دکتر سیامک جهان‌آرا، عضو هیات علمی دانشگاهی علوم پزشکی تهران
منبع : salamat.ir
