در تابستان زیاد نمک نخورید!

یكی از عوامل بسیار مهم در شكل‌گیری عادت‌های غذایی هر فرد، باورها و اعتقادهای تغذیه‌ای او است. این باورها تحت‌تاثیر عوامل مختلف از قبیل آگاهی و اطلاعات تغذیه‌ای و البته آداب و سنن اجتماعی و خانوادگی است…

 یکی از باورهایی كه در ذهن بیشتر هموطنانمان نقش بسته و جمع كثیری از مردم به آن عقیده دارند، این است كه در فصل تابستان و روزهای بلند و گرم آن لازم است، مصرف نمك را افزایش دهند زیرا به علت تعریق فراوان در دفع نمك بسیار زیاد است و نیاز بدن به آن بیشتر می‌شود، ولی آیا واقعا افزایش مصرف نمك در فصل تابستان ضرورتی دارد؟

وجود سدیم، یعنی ماده اصلی نمك طعام، برای سلامت انسان مفید و ضروری است اما زیاده‌روی در مصرفش می‌تواند زیان‌آور باشد. البته این به آن معنا نیست كه باید نمك طعام را از برنامه غذایی خود حذف كنیم و هنگام طبخ غذا به هیچ‌‌وجه به آن نمك اضافه نكنیم بلكه لازم است در مصرف نمك اعتدال را رعایت كنیم تا دچار مشكل نشویم.

شرح وظایف سدیم

حتما می‌پرسید مگر سدیم در بدن چه وظایفی بر عهده دارد؟ این ماده معدنی، حجم پلاسمای خون را تنظیم می‌كند، به حفظ تعادل فشار اسمزی مایعات خارج سلولی كمك می‌كند، عناصری را كه در بدن تشكیل اسید می‌دهند، بی‌اثر می‌كند و نیتریت بدن را در حالت خنثی نگه می‌دارد، باعث انتقال جریان‌های عصبی در بدن می‌شود و به كنترل انقباض‌های عضلانی کمک می‌کند پس اگر انسان در شرایط كمبود شدید سدیم قرار گیرد، به عوارضی مبتلا می‌شود. كاهش مقدار سدیم در مایعات خارج سلولی باعث به هم خوردن موازنه آب خارج و داخل سلولی می‌شود، برای برقراری تعادل اسمزی، پتاسیم كه یك ماده معدنی داخل سلولی است همراه آب از داخل سلول خارج می‌شود و خروج پتاسیم از سلول باعث از دست رفتن آب داخل سلولی می‌شود و نتیجه این تغییرات، كاهش فشارخون، احساس خستگی و به هم خوردن تعادل الكترولیتی بدن است كه عوارض ناگواری دارد.

چرا نمک زیادی ممنوع است؟

اول اینكه، راه اصلی دفع سدیم از بدن، كلیه‌ها (یعنی ادرار) است نه عرق. دوم، معمولا هر روزه مقدار كمی سدیم از طریق عرق دفع می‌شود، سوم، هنگامی كه به علت گرمای شدید محیط یا تحرك خیلی زیاد، تعریق به مقدار قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌كند، غدد عرق بعد از مدتی مانع دفع زیاد سدیم از بدن می‌شوند كه این امر به علت واکنش دفاعی بدن در برابر این وضعیت است. چهارم، در زندگی شهرنشینی، افراد به‌طوركلی خیلی كمتر در معرض گرمای شدید قرار می‌گیرند زیرا در خانه، محل كار و اتومبیل از كولر استفاده می‌شود، به‌علاوه، معمولا فعالیت جسمی به‌خصوص در تابستان و در معرض آفتاب كاهش می‌یابد بنابراین تعریق آنقدر شدید نیست كه انسان را به كمبود سدیم مبتلا كند. پنجم، تمام موادغذایی كم و بیش حاوی سدیم هستند، البته بدون آنكه به آنها نمك اضافه شود مثلا گوشت، شیر، تخم‌مرغ، پنیر، ماست و… به‌طور طبیعی مقداری سدیم دارند. البته سدیم موجود در موادی مانند انواع سبزی و میوه مقداری كمتر از سایر موادغذایی است. به این ترتیب استفاده از نمك حتی در فصل‌های گرم سال و به هنگام تعریق هم به مقدار زیاد، نه‌تنها لازم نیست بلكه برای سلامت انسان زیان دارد.

عوارض افراط در مصرف نمك

از آنجا كه یكی از وظایف سدیم نگهداری آب در بدن است، افراط در مصرف نمك باعث افزایش آب خارج سلولی و ایجاد تورم می‌شود به طوری كه افرادی كه مقدار زیادی نمك مصرف می‌كنند، معمولا مبتلا به ورم در اطراف چشم‌ها یا روی پاها و دست‌ها می‌شوند. در ضمن، مصرف نمك زیاد از عوامل مهم بروز پرفشاری خون است و از آنجا كه در زندگی صنعتی امروزی، عوامل محیطی و تغذیه‌ای مختلف می‌توانند باعث افزایش فشارخون ‌شوند، افراط در مصرف نمك، مزید بر علت و باعث اختلال‌های قلبی- عروقی و بروز سكته می‌شود از دیگر عوارض نامطلوب افراط در مصرف نمك، كاهش بازجذب كلسیم در كلیه‌هاست كه باعث دفع كلسیم از طریق ادرار می‌شود. این امر در نهایت نرمی استخوان در كودكان، نوجوانان و جوانان و پوكی‌استخوان در افراد میانسال و سالمند را در پی دارد. ابتلا به پوكی‌استخوان یا «مرگ خاموش»، از خطرهایی است كه انسان‌های متمدن و افرادی كه در شهرهای بزرگ صنعتی زندگی می‌كنند، به شدت تهدید می‌كند. با توجه به مطالب فوق، شاید این سوال برایتان مطرح ‌شود كه مصرف چه میزان نمك در روز لازم است؟ بین 5-3 گرم نمك طعام همراه غذا (چه هنگام طبخ غذا و چه نمكی كه هنگام مصرف به غذا یا موادغذایی اضافه می‌شود) توصیه شده است.
منبع:‌هفته نامه سلامت