شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام

هماهنگی برای انجام یک گفت و گوی خودمانی با احمد پدرام آنقدر طول نمی کشد، در حد یک تلفن و صدای گرمی که از سیم ها می گذرد تا روز بعد در خیابان کاخ شرقی ما را به منزلش دعوت کند. قرار است از عادات ایرانی ها حرف بزنیم. از همان دید و بازدیدها و فرهنگی که حالا به قول بعضی ها پا در هوا شده، اما نه برای خانواده دکتر . شاید برای همین است که رسم سال ها قبل را به جا می آورد و به استقبالمان می آید. پله های طبقه اول را که بروی بالا همان اولین آپارتمان 100 متری، منزل گرمی است که سراغ از تازه واردها می گیرد. برخلاف انتظارمان منزل دکتر ساده و بی آلایش است. از آن سادگی دو تابلو آویخته به دیوار از نقاشی های مدرن توجهت را جلب می کند. راهرو زیاد عریض نیست. اما بین آنهمه سادگی میز شلوغ از وسایل پذیرایی از گز و شیرینی و آجیل تضادی آمیخته به فرهنگ میزبانی را به یادت می آورد.از همان شروع صحبت حالمان خوب می شود. دکتر روان شناسی که گذرگاه های زندگی را  موفق گذرانده و خوب بلد است همدلی و همزبانی کردن را. شاید این نه به خاطر آن کلاس های دانشگاهی بلکه به خاطر اینکه به قول خودش فردوس دو جهان را دارد در منزلش اتفاق افتاده. گفت و گوی ما با یک زوج پی گرفته شد. فردوس منصوری همسر احمد پدرام هم اهل ذوق و شعر و ادبیات است و شاید این دو تلفیقی جدانشدنی پیدا کرده اند تا آنها هرگز یادشان نرود که بهار فصل نو شدن و دید و بازدیدهای تازه است.
آشنایی با این زوج شاید از سال ها دور بوده سال هایی که عیدهایش مثل حالا این قدر بی آب و رنگ نبود. به قول دکتر که حالا مویی در آسیاب بی رحم روزگار سپید کرده دغدغه های دنیای امروز که با چشم و هم چشمی و تجمل گرایی آمیخته شده باعث شده که دید و بازدیدها مثل آن روزها نباشد. البته عجیب هم نیست، وقتی که تکنولوژی از همه خانه ها سر به تو کشیده و دیگر از آن کوچه های آشتی خبری نیست. شاید باید انتظار تغییر هم داشت با اینهمه هنوز هم بوی عید و عیدی از خانه ای که نه حوض رنگی دارد و نه باغچه مثل همان سال ها به مشامت می رسد.

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام

اینکه می گویند سال به سال دریغ از پارسال حرف درستی است؟
به نظرمن عید عید است برای من همان نوستالژی های گذشته را دارد با همان آب و رنگ و بوی گذشته اما دلیل اینکه این جمله بیان می شود این است که ما کودکی های معصومانه خودمان را که اکنون به شکل گذشته های قشنگ از آن یاد می کنیم از یاد برده ایم و گرچه امروز خیلی بهتر و بیشتر امکانات داریم اما آن شوق و تپش قلب که برای گرفتن عیدی ها بود دیگر نیست. حرارتی که درهمان معصومیت کودکانه ما نهفته بود و با دیدن دایی جان و بابا بزرگ و فامیل قشنگ ترمی شد. ما بزرگترشدیم وتکنولوژی هم به این بزرگ شدن ها کمک کرد. درواقع ما درعصر الکترونیک خطاهای خودمان را می کنیم چون علم در این 50 سال کاری کرده که در 50 میلیون سال قبل نکرده و این به ما کمک بسیاری کرده است اما اتفاقی که دراین میان افتاده این است که ما به لحاظ زیبایی شناسی باید ما از دنیای کودکانه مان پاکی ها را هم با خودمان می آوردیم ولی این کار را نکردیم.

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام
پس برای همین است که بهار را با حالتی عصبی شروع می کنیم و عجله داریم که دید و بازدیدها به سرعت تمام شود؟
بله دقیقا. امروزمردم فقط خود را مجاب می دانند که دیدی داشته باشند و بعد ازآن بازدیدی و به اصطلاح از هولش دربیایند. متاسفانه ما دردنیای امروزگذشته ای به آن شکل نداریم چون سرعت را با عجله اشتباه گرفته ایم ما به یک شتابزدگی و تعجیل عصبی دچارشده ایم و به جای بقیه هم فکرمی کنیم که نکند ازدیررفتن ما ناراحت شوند واین باعث می شود که ما بیش ازاینکه لذت ببریم می خواهیم رفع تکلیف کنیم، درحالیکه می توانیم تکلیف خودمان را به زیبایی انجام بدهیم. نه اینکه انگار داریم یک مشقی را می نویسیم که ازترس معلمانمان است.
عیدهای شما چطور می گذرد. بین اینهمه شتابزدگی و رفع تکلیف؟
ما سعی کرده ایم درگیر این موضوع نشویم. سعی می کنیم از بهار به معنای واقعی کلمه استفاده کنیم و به سمت پاکسازی فکرمان برویم. طی 38 سالی که با همسرم زندگی می کنم همواره این عادت را به جا آورده ام حتی گاهی اوایل عید می رویم گلستان شهدا. نمی خواهم این را به عنوان ریا بازگو کنم اما برایمان جذاب بود که به دیدن کسانی که بینمان نیستند، برویم.
همسرتان هم همین تفکر را دارند؟
بهتر است این را از خودش بپرسید. او اهل
ذوق و ادبیات است.

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام
شما در این رابطه با دکتر هم عقیده اید؟
صد درصد.(می خندد). ببینید فرهنگ مصرف گرایی باعث شده که همچنان ما گرفتارحسرت های گذشته باشیم. در شعری می خواندم «درتاب آواززنجره می نشینم ودل را سبد می کنم تا تو خوشبوترین حرف ها را برایم بچینی». این حرف دل مردم است، این یعنی حظ ارتباط . همانطور که جهان با عشق آفریده شده وبالندگی وشکوفایی باید خاصه فکرما باشد، این فصل هم باید مثل یک معلم که پیشرواست، به ما کمک کند وبا ما همقدم شود چون بهارآغازمهرورزی است و کلاس بزرگی است برای همه ما.
آقای دکترچکار کنیم که عیدهای زیبای گذشته باز برگردد؟
شعری هست که می گوید: خوشا بهارکه به دیدن تو می آید.ما ازعید می خواهیم تازگی آن را داشته باشیم وازدیدن یک عزیزبزرگتریا کوچکتر نشاط پیدا کنیم و درواقع بهار بهانه است وما باید به سمت خانه تکانی دل و ذهن برویم. اگردچار تجمل شویم دیگرنمی شود ازبهار لذت برد و شاد شد.
این جمله درست است که دید و بازدید تالم های روحی را تسکین می دهد و به نوعی آرامش را برای ما به ارمغان می آورد؟
بله واقعا همینطوراست.
با وجود این خستگی های شغلی جاری؟!
امروز همه ما براین مهم تاکید داریم و درروان شناسی مثبت گرا هم هست. حتی آمریکایی ها هم به این نتیجه رسیده اند که هرفامیل، یک دفتر پس انداز عاطفی است. دردینمان هم هست که صله رحم عمررا زیاد می کند وکسی که دوستی ندارد از ناتوان ترین مردم است. همواره بررفت و آمد تاکید شده وبی دلیل نیست که آدم هایی که معاشرت بیشتر دارند، ایمنی بدنشان نسبت به بیماری های صعب العلاج مقاومت بیشتری دارد، بنابراین دید وبازدیدهای نوروز بهترین زمان برای بازآزمایی این موضوع است چون دراین فصل همه ما شادترهستیم واین نشان می دهد که ما تازگی وتاثیرات را حس می کنیم.
آقای دکتر چند سال دارید؟
60 سال را گذرانده ام .
از عیدهای 50 سال پیش بگویید چه تفاوتی با حال و هوای امروز داشت؟
به یاد دارم که آن زمان شیرینی های پاپیونی بود، وقتی یک دانه برمی داشتیم پدر به ما نگاه می کرد که یک دانه زیاداست و باید نصف کنید.(می خندد) چشممان به عیدی ها از همان 7-8 سالگی بود. یک قرانی ودو زاری هایی که کف دستمان می گذاشتند و انگار به ما دنیا را داده بودند.

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام
رفت و آمدها یادتان هست؟
بله. هرگز هم از یادم نمی رود.
چطور بود؟
شهرما آن زمان درخرم آباد بود، ازاین جهت محله های کودکی ام را خوب به یاد دارم و شاید محله ما با جاهای دیگر متفاوت بود. درآن ایام محله ها معنای خود را ازدست می داد وهمه محل تبدیل به خانواده می شد. به این شکل که همسایه ها ازابتدا شروع می کردند وازمنزل اول به عید دیدنی می رفتند تا به منزل ما که چهارمی بود می رسید. پدرم هم من و برادرم را برمی داشت و همراه با بقیه به منزل بعدی می رفتیم وبازیکی می شدیم وبه خانه بعدی می رفتیم وتا منزل آخری که جمعیت زیادی را تشکیل می دادند و بعد ازخداحافظی همینطورکم وکم تر می شدیم و هر کسی به خانه خود می رفت. گردش مشخصی بود . یک شادی جمعی بود که حالا دیگر نیست.

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام
اصفهان چطور؟
البته دراصفهان هم که ازاوایل انقلاب ساکن شدیم همینطور بود، گاهی حتی برخی بزرگتر زودتر از اینکه ما به خانه آنها برویم، می آمدند تقدم و تاخردرآن زمان کمتر بود و هیچکس هم دلخور نمی شد. من این موضوع را دوست دارم و سعی کرده ام ساختار شکن باشم، چون اعتقاد دارم که اصل، اصل دوست داشتن و دوست داشته شدن است، ما نباید ارزش ها را بشکنیم، اما اشکالی هم ندارد ساختار شکن باشیم.اصل شادی است که باید ایجاد شود. اگر فلسفه و نیاز بشر را به دوست داشتن در نظر بگیریم دچار تکلفات نخواهیم شد.
با تغییر نوع زندگی و تبدیل شدن آن خانه ها و کوچه ها به آپارتمان و خیابان آیا موضوعی که در قدیم بود هنوز هم رواج دارد؟یا به فراموشی سپرده شده است؟
ببینید این موضوع متاسفانه درکلان شهرها از بین رفته است وممکن است همسایه ها همدیگر را حتی نشناسند، اما گاهی درهمین آپارتمان های ما ته مانده آن فرهنگ سنتی باقی مانده باشد ولی به هرحال وقتی خانواده ها به سمت هسته ای شدن رفتند این فرهنگ هم کمرنگ شد. قبلا همسایه ها به کمک هم آش رشته می پختند وباهم سیزده به دررا سپری می کردند اما حالا خیلی کمرنگ تر به این شکل باهم هستند و زندگی های جدید باعث شده که گاهی حتی همدیگررا نشناسند.

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام
با تمام این تفاسیرعیدهای حالا را بیشتر دوست دارید یا عیدهای 50 سال پیش را؟
من همه عیدها را دوست دارم واینکه می گویند «روزگارکودکی برنگردد دریغا» را قبول ندارم، چون اتفاقا دوست ندارم به آن دوران برگردم با مشق های ننوشته و شلوارهای وصله دار.الان شرایط بهتری ازلحاظ رفاهی دارم اما آن موقع هم معصومیت های کودکی را داشتم. به نظرم عیدهای آن دوران با حالا دریک چیزهایی اشتراک دارند ودرچیزهایی خیر. وجه اشتراکش این است که هنوزوپس ازگذشت این همه سال، وقتی بهارمی آید یک نوع حس زندگی دوباره و سرزندگی درمن ایجاد می شود یعنی درست همان حسی که در7 سالگی با به مشام رسیدن بوی عید داشتم. یادم هست از 20 روز قبل از نوروز لباس هایمان را به خیاط سفارش می دادند و وقتی برای پرومی رفتیم هیجان عجیبی داشتیم و شب ها به عشق پوشیدن لباس های نو خوابمان نمی برد.
معمولا لباس ها هم بزرگتر از اندازه واقعی بود درست است؟
بله، ولی من هرسال لباس می دوختم وازاین نظرمشکلی نداشتیم. دلم می خواهد خاطره ای را برایتان تعریف کنم.
بفرمایید .
یادم می آید به عشق آن عیدی ها سراز پا نمی شناختیم بوی عید درلباس ها و کفش های چرمی یا لاستیکی حس می کردیم،آن بوها را همین الان هم حس می کنیم عین بچگی ها و ده ها مورد یادم است.
خانم منصوری شما از خاطره بازی هایتان بگویید.

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام
یادم هست زمانی که کفش های نورا می پوشیدیم و روی فرش ها سرسره بازی می کردیم.اتاق ها آن زمان بزرگ بود و خیلی دلچسب بود.آنزمان کفش ها تبریزی بود وتا وقتی که گلمیخ نخورده بود می توانستیم با آنها سربخوردیم.آن آجیل های سبک هم برای خودش نوستالژی داشت.اکنون همه آنها حذف شده وازسفره ها برنجک یا گندم شادونه برچیده شده. شاید به همین خاطر است که اکنون حسرت زندگی غربی ها را می خوریم چون زیاده خواهی باعث شده که فرهنگ ما به شکل گذشته نباشد .
حالا این سوال را ازآقای دکترمی پرسیم که آیا قبول دارید که به هر حال زمانه عوض شده و تاثیر آن بر روی دید و بازدیدها و خرید عید هم گذاشته است.
بله درست است که درگذشته صرفا لباس عید سالی یکبارخریده می شد واکنون هرفصل که طی می شود ما لباس می خریم اما این نباید با فرهنگ مصرف زدگی اشتباه گرفته شود.نوجویی طبیعتا می تواند درشاد بودن ما موثرباشد.اما هرمهمانی با یک لباس نورفتن اشکال دارد .
این مورد را بیشتر توضیح بدهید.
تنوع حس خوب ایجاد می کند اما ما باید با نوجویی حسی و احساسی هم حال خوبی پیدا کنیم.
این تنوعی که از آن نام می برید می تواند در دید و بازدیدها هم اتفاق بیفتد؟
خب یک مساله ای هست اینکه ما روابطی که درطول ده سال درست نشده را نمی تواند دردوران عید به شکل فرمالیته درست کنیم ما باید قبل ازنوروزروابط را به شکل درستی حل کنیم تا درایام عید به یک رابطه سالم تبدیل شود وغلط است که بگوییم درایام عید دوست باشیم چون حالا عید است.این دید وبازدیدها خودش نوعی تنوع درزندگی ما محسوب می شود.
اما این را هم قبول دارید که در زندگی بسیاری از ما دید و بازدیدها معطوف شده به سالی یکبار.
بله خب همینطوراست.

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام
چرا؟
چون شادی، قبلا درتولید بود وحالا تبدیل شده به مصرف. قبلا درکاشت بود و حالا دربرداشت است.اگر تکنولوژی آمد و سرعت را با خود آورد معنایش این نبود که نیازهای کاذب ما نیزبیشتر شود . عدم توزیع عادلانه ثروت، نیازهایی که باید به روزبرآورده شود و نمی شود، چون مصرف زده شده ایم وقت نداریم و خیلی چیزهای دیگر دلیل این موضوع است که دید وبازدیدهای ما معطوف به عیدها شده است.
مردم 50 سال پیش شادتر بودند یا مردم اکنون؟
نباید عجولانه جواب بدهم باید براساس تحقیقات باشد. درغم بعد ازعراق دوم هستیم این آمارها ممکن است سیاسی هم باشد باید ببینیم جامعه ما چقدرایده آل گرا است واین ربطی به فرهنگ گذشته ما ندارد. قبلا یک نجارازساختن یک چهارپایه لذت می برد اما اکنون هرکسی یک قطعه از آن را درست می کند.
بعضی می گویند فضاهای مجازی فرهنگ دید وبازدید را ازما گرفته ما با یک سلام و احوالپرسی در فضای مجازی پر می شویم و دیگر نیاز نمی بینم که دید و بازدید داشته باشیم با این موضوع موافق هستید؟
خب به هرحال باید مراقب باشیم. فضاهای مجازی هزاران حسن دارد وصدها عیب.
اما این موضوع را قبول دارید که با آمدن این تکنولوژی بچه های ما حالت مهمان گریزی پیدا کرده اند و تنهایی و پناه بردن به موبایل هایشان را بیشتر از دید و بازدیدها دوست دارند؟ و در دنیای امروزتنها ترشده ایم؟
بله دقیقا واستنادی که می شود به این موضوع داد، آماری است که دردنیا درمورد اتیسم منتشر شده، اینکه نسبت به 20 یا 30 سال پیش، آماراتیسم خیلی بالاتررفته است و یکی ازضررهای دینای الکترونیکی همین موضوع است که مردم امروزبیشترازقبل درخود فرورفته اند و روابط کم شده و این جرات وجسارت درآموزش وپرورش به بچه ها آموخته نشده است.
پس قبول دارید که دیگر شور و اشتیاق دید و بازدیدها کمتر شده است.
بله واین یک خطروهشداراست. به گفته دالایی لاما ما اکنون دیگ نیازبه یک آدم موفق نداریم بلکه نیاز به انسان هایی داریم که عاشق وانسان باشند. ما باید روی هوش معنوی برنامه ریزی کنیم.

شادی، قبلا تولید می شد و حالا مصرف می شود / احمد پدرام

نویسنده : دریا قدرتی پور