شهربانو امانی:حضور زنان در کابینه جدید
شهربانو امانی، منتخب شورای پنجم شهر تهران
موضوع حضور زنان در کابینه جدید، مطالبه‌ای بود که در ایام انتخابات به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مطالبات مطرح شد و حسن روحانی در دوران انتخابات پیگیری این مطالبه را به جامعه زنان وعده داد؛ اما متأسفانه به‌دلایلی که روشن نیست، وزیر زنی معرفی نشد. آقای روحانی به موانعی بر سر این راه اشاره کرد؛ ولی باید در نظر داشت زنانی که پای صندوق‌های رأی حاضر شدند، از حامیان جدی آقای روحانی بودند و پابه‌پای مردان در عرصه انتخابات فعالیت کردند؛ اکنون چرا باید از این حضور منع شوند؛ درحالی‌که هیچ منع شرعی و قانونی در این زمینه وجود ندارد. جامعه زنان خواستار این است که آقای روحانی به‌طور شفاف دلایلی را که مانع حضور زنان شده است، بیان کند. زنان سهم‌خواهی نمی‌کنند؛ این قشر نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند و با ورود به دانشگاه، به‌دنبال راهی برای ارتقای توانایی خود هستند. چرا نباید به زنان توانمند اجازه داده شود که دوشادوش مردان در سازندگی و توسعه کشورشان مشارکت کنند؟ چه‌بسا زنان در مسئولیت‌هایی که برعهده گرفتند، به‌خوبی نقش خود را ایفا کردند و عملکردی بهتر از مردان داشتند. برای بررسی این موضوع، شهربانو امانی، منتخب شورای پنجم شهر تهران، با «نسل‌فردا» گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید:
******آیا زنان در کابینه یازدهم، عملکرد قابل‌قبولی ارائه دادند؟ زنان کابینه یازدهم چه نقشی در تصمیم‌‌سازی و تصمیم‌گیری‌های دولت ایفا کردند؟
چهار خانم در کابینه دولت حضور داشتند. همان‌طور که می‌دانید، دولت در آغاز کار خود درباره هرآنچه از دولت سابق تحویل گرفته بود، گزارش مشروحی به مردم ارائه نکرد؛ اما در ایام انتخابات، آقای روحانی مشکلات موجود بر سر راه دولت یازدهم را توضیح داد و اذعان داشت آواربرداری که از دولت نهم و دهم به‌ارث رسیده بود و اکنون نیز ادامه دارد مشکلات عدیده‌ای برای دولت ایجاد کرد. در حوزه زنان که بانوان آن بخش‌ها را مدیریت می‌کردند، برای نمونه در حوزه معاونت زنان و خانواده، خانم مولاوردی بعد از تمام مشکلات بستر قابل قبولی در این حوزه نهادینه کرد و زحمات زیادی متحمل شد. کارنامه‌ای که در ایام انتخابات در ارتباط با ارتقای مدیریت زنان ارائه داد و شرایطی که به‌وجود آورد تا زنان دوباره در ارتباط با مطالبه‌گری در جامعه، پیشرفت و ارتقای توانمندهای خود از پا ننشینند، به‌خوبی گویای این موضوع است و نتیجه این تلاش‌ها موجب شد در برخی از استان‌ها درخصوص مدیریت میانی زنان در جایگاه فرمانداری، بخشداری و مدیریت کلی رقابتی به‌وجود آید؛ همچنین در ارتباط با این فرایند مشاهده می‌شود که تعداد نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی دو برابر شد و برایند این فرایندی که شروع شده بود، کارنامه مثبتی هم از حیث کاندیداتوری مجلس شورای اسلامی و هم کاندیداتوری شهر و روستا برجای گذاشت؛ بنابراین ارزیابی که می‌توان ارائه کرد این است که زنان اشتیاق نشان دادند در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌های مهم نقش ایفا کنند و مورد اقبال مردم هم قرار گرفتند. در حوزه محیط‌زیست، درواقع کارنامه‌ای که خانم ابتکار در این چهار سال ارائه داد این بود که در بخش‌های مختلف و در حوزه زنان، دو معاون وی زن بودند. در زمینه مدیریتی بیش از 27درصد مدیران میانی او، زنان و بخش مهم مدیران کل نیز خانم بودند. در راستای نهادسازی و نهادینه‌کردن ثمن‌ها و شبکه آن، همان‌گونه که ملاحظه کردید در حوزه آموزش‌های پیش‌دبستانی و دبستانی تا دانشگاهی برنامه‌ریزی صورت گرفت که نخستین کتاب آن در شهریورماه با نام انسان و محیط‌زیست در سال تحصیلی جدید رونمایی می‌شود. در ارتباط با سایر بخش‌ها نیز مشاهده می‌شود که اکنون تیم ملی فوتبال کشورمان با پیراهن یوز بازی می‌کند. به نظر من دکتر ابتکار درباره حساس‌سازی جامعه به چالش‌های بسیار جدی محیط‌زیست، نمره خوبی کسب کردند. محیط‌زیست به وسعت ایران است؛ لذا باید از توان مردمی بیشتر استفاده می‌کردند؛ اما با وجود تمامی تلاش‌ها، اقدامات برزمین‌مانده زیادی وجود دارد. اقدامات مؤثر ایشان حساسیت جامعه بین‌الملل را برانگیخت؛ به‌طوری‌که در مسئله گردوغبار سازمان ملل حساس شد و چهار قطع‌نامه صادر کرد و اولین کنفرانس بین‌المللی در تیرماه سال جاری در ایران برگزار شد. بنده معتقدم دولت‌ها باید بگویند وقتی یک زن را در یک حوزه مدیریتی به‌کار می‌گیرند، از حیث حمایت‌های سیاسی، مدیریتی و بودجه‌ای، چنددرصد از این خانم‌ها را مورد حمایت قرار می‌دهند؟
درباره محیط‌زیست می‌توان صحبت‌های زیادی مطرح کرد؛ برای نمونه، هشت نفر از محیط‌بانان محکوم به اعدام شدند که به‌نوعی تلاش شد این مشکل حل شود و خوشبختانه رضایت خانواده‌ها جلب شد. برای اولین‌بار تعامل خوبی بین قوه قضائیه و مقننه شکل گرفت و چهارده لایحه به مجلس ارائه شد. به نظر می‌رسد قوانین قابل‌قبولی درباره محیط‌بانان ابلاغ می‌شود. درخصوص هوای پاک نیز قانون محکمی تصویب و بحث تالاب‌ها، قاطعانه پیگیری شد. امروز وقتی بحث حقابه تالاب‌ها به‌عنوان سنجش‌کننده خشک‌شدن دریاچه‌ها و تعدیل آب‌وهوا مطرح می‌شود، برای این است که تالاب ارزش بسیار زیادی در جهان نسبت به زمین کشاورزی دارد. در کلیت هم معاونت زنان و هم معاون رئیس‌جمهور در محیط‌زیست، در دولت یازدهم کمر همت بسته بودند این دو معاونت را ارتقاء دهند. یکی از مباحث بسیار مهم تعهدات کشور در ارتباط با اهداف توسعه پایدار است که بسیار مهم است؛ همچنین در برنامه ششم توسعه، بخش محیط‌زیست کم‌رنگ‌تر دیده شد. در حوزه زنان، هیئت دولت تعهد دارد تمام مواد برنامه ششم را اجرایی کند؛ ازجمله ماده 111 در حوزه زنان. خانم امین‌زاده مسئولیت معاونت حقوقی و پارلمانی را برعهده داشت. وی در حوزه معاونت حقوقی بر اساس گزارش ارائه‌شده، پایه‌گذار حقوق شهروندی که توسط رئیس‌جمهور رونمایی شد، بود و بعد از آن خانم مولاوردی این اندوخته‌ها را اجرایی‌تر خواهد کرد. به نظر من، تعاملی بسیار خوب میان معاونت زنان دولت دوازدهم و دستیار ویژه و معاون حقوق شهروندی در این دولت اتفاق خواهد افتاد؛ برای اینکه نیمی از سرمایه‌های انسانی این کشور را با حقوق شهروندی خود آشنا کنند، همین‌طور از پتانسیل این سرمایه بی‌پایان برای توسعه پایدار کشور استفاده و به حل برخی از مشکلات کمک کنند. خانم دکتر احمدی‌پور خیلی کوتاه‌مدت در سازمان میراث، گردشگردی و صنایع‌دستی حضور داشت. به نظر من فرصت اینکه بتواند یک کارنامه عملکرد طولانی‌مدت از خود برجای بگذارد، به هر دلیلی به وی داده نشد.
******آیا زنان کابینه یازدهم در تلطیف نگرش مردسالارانه مؤثر بودند؟
این چهار خانم کمک کردند، این نگاه و نگرش مردسالارانه تاحدودی در دولت تلطیف شود؛ درضمن نگاه آنان به پیکره جامعه که متشکل از زنان است، تغییر یافت. خوشبختانه در دولت یازدهم فرایند خوبی طی شد که لازم بود؛ اما کافی نیست. به نظر من، مردان دولت یازدهم به اندازه شخص دکتر روحانی به این وعده‌ای که رئیس‌جمهور به جامعه زنان داده بود نه‌تنها توجه نکردند، بلکه در بسیاری از موارد بی‌توجهی هم کردند؛ اما همان 50درصد کابینه‌ای که از دولت یازدهم در دولت دوازدهم حضور دارند. به نظر من کارنامه آقای زنگنه به‌عنوان وزیر‌نفت در یک وزارتخانه بسیار تخصصی، بیانگر آن است که ایشان به توان مدیریتی خانم‌ها در عالی‌ترین مقام‌های شرکت‌های بسیار تخصصی اعتماد کردند و خوشبختانه حداکثر استفاده را هم وزارتخانه و هم مردم بردند. وزیر ورزش نیز در اقدامی بسیار جالب مدیریت شهید شیرودی را به دختر شهید شیرودی واگذار کرد؛ همچنین وزیر راه، مسکن و شهرسازی مدیرعاملی شرکت ایران‌ایر را به یک خانم واگذار کرد. ما دیگر نباید با یک ذره‌بین قطور به‌دنبال آن باشیم که یک زن، سفیر یا یک زن استاندار یا چند زن فرماندار شده‌اند. به نظر من تجربه بسیار گران‌بها و موردتائیدی که شخص آقای روحانی از مدیریت زنان و همراهی آنان در دولت یازدهم و حمایت تمام‌قد زنان در ایام انتخابات دارد و چه‌بسا بیشتر از آقایان حامی وی بودند و سبد رأی ایشان را به 24 میلیون رساندند، این حق را دارند که از آقای روحانی بخواهند براساس عهد و پیمانی که با زنان بسته است، مطالبات آنان را پیگیری کند. این امیدواری وجود دارد که ما شاهد باشیم خیلی زود فعالین مدنی و سیاسی در مصاحبه‌های متعدد اظهار کنند و بگویند که زنان در دولت دوازدهم با تجربه و سابقه دولت یازدهم چه جایگاهی کسب کردند تا به اعتماد برخی مسئولین به توانایی مدیریتی زنان در سطوح عالی بیش‌از‌پیش افزوده شود.
******چرا با وجود موفقیت نسبی زنان در کابینه یازدهم و مطالبه جدی آنان در انتخابات ریاست‌جمهوری نقش زنان در کابینه دوازدهم کم‌رنگ است؟
آقای روحانی قبل از معرفی وزاری پیشنهادی به مجلس، مکرراً اعلام کرد برای معرفی هفده وزیر با افراد زیادی مذاکره و رایزنی کرده است. باید پذیرفت که بخشی از جامعه دوست ندارد در دولت آقای روحانی، وزیر زن درکابینه حضور داشته باشد. با وجود اینکه انتخاب وزیر زن در دولت نهم قابل‌قبول بود و حمایت هم شد، اما در دولت دهم دوباره این امکان به عقب بازگشت. شاید بعضی از مسائل به‌دلیل جریان سیاسی که رئیس‌جمهور را به کرسی می‌نشاند، در کشور ما تعریف می‌شود، اما بنده معتقدم هیئت دولت تنها هفده وزیر نیست و آقای روحانی قطعاً به این مطالبات با پشتوانه 24 میلیون رأی و حمایت نهادهای دیگر توجه خواهد کرد. بدون شک اگر شرایط برای حضور زنان در کابینه وجود داشت، چه‌بسا عملکرد بهتری از برخی آقایان داشتند؛ همچنین در ارتباط با روان‌سازی چرخ‌های اقتصاد، با حضور زنان دولت بیشتر به اهداف خود نزدیک می‌شود. نباید فراموش کرد که آقایان وزرا در دولت یازدهم بدعهدی کردند و به تعهدی که با آقای روحانی بسته بودند، پایبند نبودند و تعهد خود را به‌جا نیاوردند. بدون تردید در دولت دوازدهم گذشته را جبران خواهند کرد و با به‌کارگیری زنان توانمند، مدیر، مدبر و دانش‌آموخته در سمت‌های مهم کلیدی و معاونت‌های مختلف هیئت وزیران و همچنین سایر اعضای کابینه به مطالبه جدی جامعه زنان پاسخ خواهند داد.
******انتشار برخی اخبار و اظهارنظرها بیانگر آن است که آقای روحانی برای چینش کابینه تحت فشار بوده است. نظرشما در این راستا چیست؟
آقای روحانی در جلسه دفاع خود از کابینه پیشنهادی در مجلس اذعان داشت که تحت فشار نبوده است؛ اما جامعه هوشمند ایران محدودیت‌های رئیس‌جمهور را در کشور درک می‌کند و 41 میلیون ایرانی که پای صندوق‌های رأی حاضر شدند و 24 میلیونی که به دکتر روحانی رأی داده بودند به‌درستی نظارت می‌کردند، رقبای آقای روحانی خیلی زود دست‌به‌کار شدند تا قبل از آنکه خودشان عملکرد دولت دوازدهم را در آینده نقد کنند با اهرم‌هایی که در اختیار دارند کاری کنند حامیان و هواداران دولت مورد نقد قرارگیرند؛ کما اینکه مشاهده می‌کنیم برای بسیاری از فرمانداران و عوامل دولتی پرونده قضائی تشکیل دادند. درواقع انتخابات تمام شد و آقای روحانی اعلام کرد که من رئیس‌جمهور 80 میلیون ایرانی هستم؛ چه افرادی که در جغرافیای ایران و چه افرادی که خارج از کشور زندگی می‌کنند. بااین‌وجود مشاهده شد که برخی افراد تلاش کردند این رویداد تاریخی که مردم در 29 اردیبهشت به‌وجود آوردند، با طرح برخی مسائل بی‌پایه، شیرینی و مدنیت بسیار مهم و باشکوه ایجادشده را به کام ملت تلخ کنند. مخالفان دولت به‌نوعی خواستند، ثابت کنند و بگویند نه‌تنها دم حجله بلکه داخل حجله هم گربه می‌کشند. برخورد رقبای آقای روحانی بلافاصله بعد از انتخابات و فشارهایی که به ایشان وارد کرده و رئیس‌جمهور را با آقای بنی‌صدر مقایسه کردند و نسل سوم و چهارم انقلاب که از تاریخ ابتدای انقلاب چیزی مطالعه نکرده بودند، با نام ایشان آشنا شدند و رفتاری که روز قدس نشان دادند و سلسله‌رفتاری که در ارتباط با بحث تریبون نماز وحدت‌آفرین و وحدت‌بخش عید فطر از خود بروز و ظهور دادند و سایر رفتارها بیانگر آن است که آقای روحانی یک جاهایی ملزم شده تا حدودی پای خود را عقب‌تر گذارد و عقب‌نشینی کند.
******دیدگاه شما درباره انتخاب استانداران زن در دولت دوازدهم چیست؟
به نظر من با این میزان رأی که آقای رحمانی به‌دست آورد و وعده‌هایی که داد و حضوری که در دولت یازدهم داشت و از بخشداران و فرمانداران در استان‌ها استفاده کرد؛ اینکه اکنون بگوید در قامت استاندار، زنی درکشور وجود ندارد، جامعه آن را نمی‌پذیرد. می‌دانیم که دکتر رحمانی‌فضلی در تعامل با بخش اصولگرای جامعه و بخش مهم مخالفت حضور زنان در کسوت‌های مختلف می‌تواند اعتمادسازی و تعامل به‌وجود آورد. بنده معتقدم که ایشان این اقدام را انجام خواهند داد؛ چون این اقدام به‌سود جامعه و دولت خواهد بود. در کشور ما زنان متعهد، متخصص و شایسته زیادی وجود دارند که می‌توانند در سطوح کلان مدیریت کشور فعال و تأثیرگذار باشند؛ به‌همین‌دلیل باید از این زنان در رده‌های مختلف مدیریتی استفاده شود؛ زنان نیز از توانایی یکسانی با مردان برخوردار هستند و می‌توانند به‌عنوان استاندار منشأ خدمات مثبتی برای جامعه باشند.
******عملکرد فراکسیون زنان مجلس را در پیگیری مطالبات زنان جامعه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فکر می‌کنم فراکسیون زنان مجلس در حد توان و باتوجه به تجربه خود، به‌خوبی توانسته در برخی موارد نقش‌آفرینی کند. در ارتباط با بحث کابینه مشاهده شد که نمایندگان زن، چه موافق و چه مخالف سخنرانی می‌کردند. درباره بودجه سال 96 به‌رغم اینکه فرصت محدودی وجود داشت و اینکه یک نماینده بتواند از یک سطح مدیریت میانی یک‌باره در سطح عالی و مهم قرار گیرد، نقش خود را به‌خوبی ایفا کردند؛ همچنین فراکسیون زنان درباره پیگیری اصل سوم قانون اساسی هم نامه‌ای به مقام معظم رهبری نوشتند و از ایشان خواستند جهت حل مسئله حصر و اجرای اصل سوم قانون اساسی کمک کنند. به نظر من درمجموع، فراکسیون زنان نسبت به مجالس گذشته خیلی فعالانه در حوزه زنان تلاش کرده و می‌کند و طبیعی است این فرایند بسیار طولانی و زمان‌بر است؛ هرچند در ابتدا نتوانستند این تعامل را در بین خود و نمایندگان به‌وجود آورند تا در هیئت‌رئیسه مجلس حضور داشته باشند؛ البته تلاش کردند تا در کمیسیون تاحدودی این مسئله را جبران کنند. اگر زنان در مجلس در بحث پیگیری مطالبات جامعه جلوتر از مردان نباشند، از آنان عقب‌تر نیستند. خوشبختانه فراکسیون زنان مجلس هم منسجم و هماهنگ است و هم جدی‌تر از فراکسیون‌های دیگر فعالیت می‌کند و این امیدواری وجود دارد کارنامه‌ای که در پایان دوره دهم به مردم ارائه خواهند داد، نمره قبولی بگیرد.
******منشور حقوق شهروندی از دغدغه‌های مهم آقای روحانی در ابتدای تشکیل دولت یازدهم بود؛ بااین‌وجود، چرا این منشور درجامعه تحقق پیدا نکرد؟
پروسه‌ای طولانی برای تدوین منشور حقوق شهروندی طی شد؛ به‌طوری‌که دولت در سال گذشته از این منشور رونمایی کرد و در شرایط کنونی برای اجرایی‌کردن آن، همراهی همه ارکان نظام لازم و ضروری است و به تمام آحاد جامعه باید آموزش‌های لازم داده شود و رسانه‌های مهم ازجمله رسانه ملی و مکتوب، مدارس و دانشگاه‌ها باید یک نهضت آموزش در ارتباط با حقوق شهروندی و وظایف آن در کشور به‌وجود آورند که تحقق این امر با ایجاد اجماع در بین قوای سه‌گانه و تمامی نهادها امکان‌پذیر است؛ البته رئیس‌جمهور به‌عنوان شخص اول اجرایی کشور و مجری قانون اساسی، باید اجرایی‌شدن حقوق شهروندی را پیگیری کند. بنده به یک نمونه اشاره می‌کنم: در اوایل دهه شمسی که بحث ایدز مطرح بود، در کشورهای اروپایی آموزش‌های همگانی برای مقابله و پیشگیری از این بیماری واگیردار ترتیب داده شد. به نظر من آقای روحانی با تعاملی که خوشبختانه با روسای سایر قوا دارد و با اعتمادسازی که در ارتباط با موضوع مذاکرات بین‌المللی هسته‌ای بین ایشان و مقام معظم رهبری به‌وجود آمده است، یکی از وظایف مهمی که اکنون باید پیگیری کند اعتمادسازی بین جامعه متدین و دین‌مدارانه است؛ چون متأسفانه مخالفان دولت با بحث دین، ابزارهایی که به‌کار بردند ابزارهای ناصوابی بود؛ لذا یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اقداماتی که آقای روحانی باید در دستورکار خود و دولت قرار دهد موضوع آموزش‌های حقوق شهروندی و تربیت شهروند مسئول است. خوشبختانه با توجه به اینکه 80درصد منتخبین شهر و روستا نیروهای جدید هستند، آقای روحانی می‌تواند از پتانسیل بالقوه شورای شهر و روستا در سراسر کشور در ارتباط با اجرایی‌کردن فصل هفتم قانون اساسی که شامل هفت اصل است از پایین به بالا آموزش‌های لازم را در دستور کار قرار دهد. دولت باید همت کند بخشی از تکالیف و وظایف تصدی‌گری را با اعتمادکردن واگذار کند و براساس سند بالادستی چشم‌انداز که آخرین سال‌های خود را طی می‌کند، کابینه را ملزم کند کار مردم را به خود مردم واگذار کنند و در این میان، شوراها براساس اصل هفتم قانون اساسی مهم‌ترین و اصلی‌ترین نهادی هستند که می‌توانند این امر را به‌عهده بگیرند و پیش ببرند و نظارت کنند؛ بنابراین حقوق شهروندی باید از حالت شعار خارج شود و به یک اقدام عملی فراگیر تبدیل شود. تا زمانی که این اتفاق رخ ندهد، نمی‌توان به نهادینه‌شدن حقوق شهروندی امیدوار بود؛ البته در شرایط کنونی حقوق شهروندی به یک گفتمان جدی در جامعه تبدیل شده است و ادامه این رویکرد نیازمند همکاری بین قوا و سازمان‌های مردم‌نهاد خواهد بود.
نویسنده : لیلا کاظمی
گله مندی ناصر قوامی از کابینه روحانی
فاطمه راکعی:چالش حضور زنان در کابینه دولت روحانی
