لغزندگی مهره، بیماری اکتسابی و مادرزادی
مهره‌های کمر حالت تقریباً مکعبی شکلی دارند که روی‌هم مانند چند آجر چیده می‌شوند. این مهره‌ها بنا به دلایل گوناگونی دچار لغزندگی می‌شوند اینکه به چه علت مهره‌ها دچار لغزندگی شده و چگونه درمان می‌شوند موضوع گفتگوی زندگی سالم با دکتر عبدا… هادی، فوق تخصص جراحی ستون فقرات است که در ادامه می‌خوانید:
چه موقع لغزندگی مهره رخ می‌دهد؟
لغزندگی مهره‌ای به جابه‌جایی رو به جلوی یک مهره بر روی مهره زیرین خود گفته می‌شود. این رخداد معمولاً در مهره‌های پایین ستون فقرات (ناحیه کمری) و به‌خصوص در دو مهره آخر رخ می‌دهد. در بعضی مواقع این جابه‌جایی سبب فشار به عناصر عصبی موجود در کانال بین مهره‌ای و سوراخ‌های بین مهره‌ای می‌شود.
علت بروز اختلال لغزندگی مهره چیست؟
مهره‌ها در پشت مثل حلقه‌های زنجیر، با مفاصل کوچک در همدیگر قفل می‌شوند. هرگونه نقص در امتداد یا استحکام این مفاصل یا تیغه بین این مفاصل (Pars) سبب از هم گسیختگی این انسجام شده و در نهایت به سرخوردگی مهره می‌انجامد.
لغزندگی مهره، اکتسابی است یا علت مادرزادی هم می‌تواند داشته باشد؟
در کل این لغزندگی‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند:
۱٫ تکاملی
۲٫ اکتسابی
در حالت تکاملی که بعضاً مادرزادی هم گفته می‌شود نقص مفصل یا تیغه بین آن از ابتدای تولد وجود دارد و با رشد کودک تکمیل می‌شود. بعضی ورزش‌ها و رفتارهای رو به عقب کمری در کودکان با زمینه قبلی (والیبال یا بسکتبال و…) سبب شکستگی حاد یا مزمن تیغه پشت مهره‌ای می‌شود و اغلب ترمیم نمی‌یابد و نهایتاً سبب علائم می‌شود. آخرین مهره کمری معمولاً در این گروه گرفتار شده و تنگی سوراخ بین مهره‌ای سبب ایجاد علامت خواهد شد. آمار مبین آن است که ۵ تا ۶ درصد سربازان در بررسی رادیولوژی این مشکل را دارند.
در گروه اکتسابی شایع‌ترین حالت لغزندگی مهره‌ای در بیماران آرتروز ستون فقرات در سنین بالا، معمولاً در خانم‌ها و معمولاً در مهره L4/5 (یکی به آخر) رخ می‌دهد و گاه شکستگی‌های ناشی از ضربات یا التهابات یا تومورها سبب این از هم گسیختگی زنجیره پشتی می‌شود. این سرخوردگی معمولاً سبب تنگی کانال اصلی نخاعی و سوراخ‌های بین مهره‌ای خواهد شد. بعضاً بدون علامت است ولی به‌تدریج سبب درد پاها و کمردرد و اختلال حس اندام تحتانی و در موارد نادر اختلال کنترل ادرار و روده می‌شود. این بیماران تا متراژ مشخصی را قابلیت راه رفتن دارند و به‌تدریج حین راه رفتن خم می‌شوند و نهایتاً مجبورند که بنشیند.
نوع علائم لغزندگی مهره در بزرگ‌سالان و کودکان یکسان است؟
بروز علائم در کودکان نسبت به والدین متفاوت است. اغلب این‌ها بدون علامت هستند و درد و سفتی عضلات ساق و ران، اختلال راه رفتن و کمردرد می‌تواند رخ دهد.
چه روش‌های درمانی برای این اختلال وجود دارد؟
در لغزندگی‌های تکاملی و در سنین کم و موارد شکستگی حاد تیغه بین مفصلی، ۳ ماه کمربند طبی و در موارد مزمن، رفتارهای صحیح حرکتی و ورزش مناسب توصیه می‌شود. در موارد اندک بعد از یک سال از درمان اولیه و یا لغزندگی بیشتر از ۵۰ درصد، درمان جراحی لزوم پیدا می‌کند.
در لغزندگی‌های اکتسابی (سنین بالا) نیز تغییر رفتارهای زندگی روزمره اعم از ننشستن روی زمین و کاهش وزن توصیه می‌شود. تقویت عضلات با فیزیوتراپی همواره در ابتدای درمان کمک‌کننده است و در اغلب موارد هم بهبودی حاصل می‌شود و در صورت عدم بهبودی، درمان جراحی که معمولاً همراه با پیچ گذاری و خشک‌کردن دو مهره ناپایدار است جایگاه پیدا می‌کند.
آیا روش جراحی هم در درمان لغزندگی مهره نقش دارد؟
اکثر لغزندگی‌های بین مهره‌ای چه در سنین کم و یا سنین بالا با رعایت اصول رفتاری و حرکتی و تقویت عضلات، بدون علامت یا کم علامت می‌شوند و نیاز به مداخله جراحی نیست.
مجله اینترنتی زندگی سالم/ دکتر عبدالله هادی، جراح ستون فقرات
لادن سلطانی
