نات کوین از چند زاویه

نات کوین حقیقت دارد یا نه؟ یک شبه پولدار شدن، واقعیت یا توطئه، مساله این است | نات کوین و از جمله همستر کامبت، بازی کوچکی که در روزهای گذشته در محیط پیام‌ رسان تلگرام راه اندازی شده و اگرچه پای هشدار مراجع تقلید و پلیس فتا را هم وسط کشید اما هنوز از تب و تاب نیفتاده و به سوژه پرتکرار رسانه ای ها تبدیل شده است.

سرگرمی به ظاهر پولسازی که روزانه افراد بیشتری را به جرگه همستربازهای مجازی اضافه می کند و البته به تله شیادان اقتصادی می اندازد. اما، قصه اصلی چیست؟ نات کوین حقیقت دارد یا نه؟

سناریو نویسان و کارگردانان این نمایش طنز آلود چه کسانی و کجاها هستند؟

مافیای نات کوین چه اهدافی را دنبال می کنند؟

و جزیی تر اینکه؛ از روزنه مباحثی چون: اقتصادی – اجتماعی – فرهنگی – حقوقی و قضایی و امنیت ملی چه تعاریف و توضیحاتی را می توان برای بروز یا پیشگیری ازشیوع چنین پدیده هایی ارائه داد. شاید هم یک سعدیِ دیگر نیاز است تا برای جامعه امروز به ویژه نسل جوان، مفهوم “نابرده رنج گنج میسر نمی شود مزد آن گرفت جان برادر که کارکرد” را با ادبیات به روز رسانی شده، به خوبی جا بیندازد. به هرترتیب شکی نیست که دراین قائله به راه افتاده، آگاهی بخشی رسانه‌ها بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. به همین منظور پای صحبت اساتید و کارشناسان علوم مختلف همچنین کمیسیون‌های مربوطه در مجلس شورای اسلامی نشستیم که در ادامه می خوانید:

رضا واله زاده، کارشناس علوم بانکی و پولی:

در خصوص نات کوین و کلا خانواده “کوین” ها بهتر است کمی به عقب برگردیم و ابتدا مروری کوتاه بر دو واژه رمز ارز و بلاک چین داشته باشیم. ببینید، به زبان ساده؛ بلاک چین بستر رمز ارزها است و آنطور که گفته می شود هدفش مبارزه با پولشویی است اما درواقع ابزار الکترونیکی برای رد و نشان گم کردنِ نگهداری و انتقال پول می باشد. سپس یک “ولت” (کیف پول) درست می کنند که این کیف پول درحقیقت، مخفی است. یعنی مثلا هر تعداد رمز ارز تبدیل کنند را به این کیف انتقال می دهند و حتی هکرها هم نمی توانند این پول را پیدا کنند. البته ورود به این فضا به این معنا نیست که راه مطمئنی برای مخفی نگهداشتن پول و درآمدهاست زیرا در فضای مجازی هیچ چیزی مطمئن نیست.

رمز ارز یا  “کریپتوکارنسی” در حقیقت یک سری اعداد رمزنگاری شده مشتمل بر صفر و یک است. مثل اسامی در تعریف کامپیوتری یک سری 0 و 1 است و حالت مجازی پیدا می کند. بنابراین رمز ارزها نیز یک سری اعداد رمز نگاری شده هستند در بستر بلاک چین، دقیقا مانند اینترنت و موتورهای جستجوگر که اگر اینترنت نباشد، موتورهای جستجوگرمثل گوگل هم معنایی ندارند. این ها را یکسری کمپانی ها و افراد ثروتمند در دنیا درست کردند و هر کدامشان هم معمولا یک کاربرد خاصی دارد. از بین این رمز ارزها، بیت کوین درصدر است که الان هر واحد بیت کوین تقریبا 4 میلیارد تومان است. بعد از بیت کوین که سلطان ارزها محسوب می شود، اتریوم است که به ملکه ارزها معروف است. بیت کوین و اتریوم یک فرزند هم دارند به نام لایت کوین، سپس به دسته بندی‌های پائین‌تری مثل نات کوین تقسیم بندی می شود. یعنی از بیت کوین و اتریوم به ارزهای ارزان تر مثل نات کوین می‌رسد و افراد می‌توانند مثلا با 300 هزار تومان این ارز را خریداری کنند. در این کار یک سری نهنگ داریم که همان کمپانی‌ها و افراد بزرگ هستند که قیمت‌ها را آن ها تعیین می کنند و یک سری ماهی کوچک هم داریم ( همان هایی که مثلا 100 میلیارد تومان سرمایه گذاری می‌کنند). یک سری رمز ارزهای بی آزار هم هستند (استیبل کوین یا ارز دیجیتال باثبات)، مثل تِتِر. بیت کوین با ریسک زیادی همراه است و احتمال اینکه فرد متحمل ضررهای سنگین میلیاردی بشود، وجود دارد.

فعلا بیت کوین دست ایلان ماسک است و خب از پولدارهای آمریکاست و همانطور که ممکن است یک برنامه در سیستم اینترنت خطا بدهد، احتمال دارد تمام این‌ها نیز هک شود و همه سرمایه یک نفر به باد برود. هرچند که گفتیم رمزارزها قابل هک شدن نیستند ولی بالاخره پلتفرم ها دربستر مجازی هستند و چنانچه بستر بلاک چین هک شود سایر اطلاعات سرمایه‌گذاران و اعضا نیز از حالت غیرقابل دسترسی درمی آید. اگرچه نمی توانند وارد کیف پول فرد شوند اما وقتی کل برنامه هک شود مسلما ولت فرد نیز به باد می‌رود. تاکید می شود که دردنیای مجازی هیچ چیزی امن نیست، و درحالت عادی ممکن است شرکت های مربوطه ورشکست شوند. یعنی مثلا یک بیت کوین به یک کمپانی وابسته است و آن کمپانی ورشکست شود، همانطور که جنگ اوکراین باعث ریزش ارزش بسیاری از رمز ارزها شد، یا مثل افت و خیزهای نرخ دلار و نفت…

به طورکلی صرف نظر از تبلیغاتی که درباره فعالیت های پولی بر بستر پلتفرم‌ها می‌شود باید درنظر داشت که؛ سرمایه گذاری در دنیای مجازی مساویست با ریسک‌های پرخطر بعضا جبران ناپذیر، البته چه بسا خطر ورشکستگی یا اختلاس در بانک ها و موسسات مالی اعتباری نیز وجود دارد و نمونه های متعددی از آن را دیده ایم منتهی با این تفاوت که در فضای مجازی، به این راحتی ها نمی‌توانیم پول و سرمایه‌مان را برگردانیم چون نظارت ملی بر بازار رمز ارزها وجود ندارد و غیرقابل پیگیری هستند. مگر اینکه درآینده تدابیر امنیتی و پشتوانه ای، برای ارزهای مختلف دیجیتالی اتخاذ و اجرا شود.

احمد انارکی محمدی رئیس کمیسیون اقتصادی:

کسی نمی‌داند که واقعا منبع رمز ارزها و پولسازی در شبکه های مجازی کجاست. مساله این است که بانک مرکزی باید تائید کند که آیا می‌تواند منبع رمزارزهای مختلف را تائید کند و تضمین بدهد. وقتی یک موسسه مالی می‌خواهد تاسیس شود بانک از او چندین و چند سند درخواست می کند تا به او اجازه ترنور بدهد و تازه گاهی همان موسسه کلاهبردار از آب در می‌آید، خب چگونه باید به این فضای مجازی نات کوین و بیت کوین و تتر و غیره اعتماد کرد. فعلا هیچ تضمینی برای سرمایه‌گذاری های دیجیتالی و فضای مجازی وجود ندارد و مردم نروند پولشان را به دست سیستمی بدهند که فردا دیگر صاحبش نیستند.

جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون برنامه و بودجه:

معتقدم از آن جا که فضای اقتصادی کشور ما خیلی شفاف نیست، بانک‌های ما هنوز راجع اینکه به سپرده‌گذاری و درآمدهای مردم چه سودی می دهند شفاف نیستند. تورم دائما جابجا می‌شود و یک سری مشکلات اینچنینی در سیستم اقتصادیمان داریم.

مردم به سمت درآمدهای کاذب می‌روند. مثل همان گلد کوئیست و شرکت های هرمی و… که واقعا هم مشکل ساز شد و کلاهبرداری از آب درآمد. از طرفی وقتی سودی که بانک ها به سپرده‌های مردم می‌دهند با تورم همخوانی ندارد، مردم هم پول و سکه و دارائیشان را آگاهانه یا ناآگاهانه در کانال‌هایی سرمایه گذاری می کنند که به گمانشان سودآوری بیشتری برایشان دارد.

بنابراین اولا نیروی انتظامی باید قسمت فضای مجازی را دقیق کنترل کند و هم وزارت ارتباطات و رسانه ها نیز به مردم هشدار بدهند. کار به جایی نرسد که علما مجبور شوند ورود پیدا کنند و بحث حلال و حرامی را مطرح کنند تا شاید مردم وارد این بازی های خطرناک نشوند.

مطمئنا فعالیت هایی چون نات کوین و غیره چیزی شبیه قمار است و قطعا حرام است و نباید درجامعه نشر پیدا کند. معتقدم دستگاههای تخصصی دراین حوزه ها باید سریعتر ورود پیدا کنند به مردم آگاهی بخشی شود و چنانچه همچنان مردم ارجاعاتی به علما دارند، آنوقت علما نظراتشان را بیان کنند. البته اقتصاد دیجیتال و رمز ارزها هرکدام مباحث جداگانه ای است و قمارهای مجازی به اسم کسب درآمد هم بحث دیگری است. شفاف سازی درمعاملات پولی و سود، امری ضروری است. هرچیزی که زیرزمینی باشد احتمال فسادش بسیار بالاست.

موسی غضنفرآبادی، رئیس کمیسیون قضایی:

به نظرم با توجه به قوانینی که الان وجود دارد باید بیت کوین و نات کوین و سایر رمز ارزهایی که وجود دارد شفاف تر انجام شوند. با این حال این موارد و قوانین مربوط به آن نیازمند اطلاع رسانی های بیشتری است که مردم اصلا به این موضوعات ورود پیدا نکنند.

دوما، مجموعه ‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند اگر احساس می‌کنند قوانینی کم دارد یا ناقص است، اعلام کنند تا مجلس اقدام کند. ناظرانی که دراین موضوع کار می کنند اعلام کنند که آیا نقص قانون وجود دارد یا خیر. البته بسیاری از کشورها گرفتار کلاهبرداری های ناشی از رمز ارزها هستند و خب قوانینشان را محکم ساختند و ما هم باید دراین مضوعات قوانین محکمی پی ریزی کنیم.

ابراهیم عزیزی، عضو کمیسیون امنیت ملی:

جنبه های امنیتی این نوع مباحث باید بسیار بیشتر مورد توجه قرار گیرد و به طور طبیعی دستگاه‌های مربوطه مثل فراجا که نقش تخصصی دارد باید از این اتفاقات جلوگیری کنند. نسبت به این نوع پدیده ها باید ملاحظات امنیتی بیشتر و دقیق‌تری داشته باشیم، نباید از توطئه های اقتصادی علیه کشورمان نیز غافل شویم. چه بسا ساده انگاری‌های امنیتی باعث خسارات جدی به شبکه‌های مالی و پولی مردم و کشور شود. یک وقتی هست که موضوعی به صورت رسمی وارد عرصه اقتصاد کشور می‌شود اما یک زمانی می‌بینیم که اشخاصی دست به یک سری اقدامات می زنند. لذا بحث نات کوین و رمز ارزهای گوناگون اگر بخواهد وارد چرخه اقتصاد شود باید حتما درمراکز قانونگذاری و با ملاحظات چند بعدی، مورد بررسی و تصمیم قرارگیرد.

احمد راستینه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی:

وقتی فرهنگ کسب درآمدهای زود هنگام، فرهنگ آسایش و رفاه زدگی، فرهنگ عدم کار و تلاش برای رسیدن به آرزوها و تحقق دستاوردها، می‌آید و جایگزین فرهنگ کار و تلاش و تکاپو، فرهنگ استدلال و منطق می شود، می‌بینیم که یکدفعه دچار چنین آسیب عجیب و غریبی می‌شویم که می خواهیم مثلا با همستر و کلیک کردن، یک شبه ثروتمند شویم. به عبارتی آنچه که امروز فرهنگ جامعه ما خصوصا جوانان را تهدید می کند این است که به دنبال آرزوهای بزرگ آن هم بدون طی کردن مراحل کار و سخت کوشی و تکیه بر همت خودشان هستند.

امروز متاسفانه رویاهای تعریف شده بین جوانان، آن ها را به سمت دستاوردهای کوتاه مدت جهشی، به هرقیمتی سوق داده است. همین آسیب هایی که اینروزها دربازی همستر و سایر بازی های رمزارزی مجازی می بینیم، به خاطر این است که فرهنگ رویا پردازی و دست یابی به ثروت های نجومیِ بدون کار و دانش و تخصص، درزندگی ما وارد شده و همه این ها می تواند فروپاشی فرهنگ ما را درآینده رقم بزند.

این را هم یادآوری کنم که سرمنشاء همه این ها سیطره سیاست‌های بازار آزاد و اقتصاد آزاد و پایه قرار گرفتن ربا به عنوان شاخص توسعه اقتصادی در اقتصاد لیبرالیسم است که برفرهنگ جامعه ما هم تحمیل شده است.

سید سلمان ذاکر، عضو کمیسیون اجتماعی:

فعالیت های اقتصادی در فضای مجازی که پشتوانه حاکمیتی ندارد، طبیعی است که آسیب رسان باشد. چه بسا گاهی هم از بُردهایشان خوشحال شوند ولی مشخص نیست که ناگهان دچار باخت بزرگ و خسارت های خانه خراب کنی می‌شوند و دارو ندارشان نابود شود. اینجاست که حاکمیت نمی تواند از این مال باختگان دفاع کند و فاقد پشتوانه حقوقی است. همین ابهاماتی که وجود دارد، تصمیم گیری برای مجاز اعلام کردن نات کوین و امثالهم را دشوار می کند. به نظرم دراین باره خلاء قانونی داریم و مجلس شورای اسلامی باید به موضوع ورود پیدا کند و کمیسیون‌های قضایی و اقتصادی مستقیما مساله را پیگیری کنند.

اینکه مردم ما هراز گاهی به سمت پدیده های هرمی و دیجیتالی و کویستی کشیده می شوند به دلیل ضعف بی توجهی وزارت اقتصاد و دارایی ماست که نیامده به مشارکت‌های اقتصادی مردم علاج ببخشد. اینکه وزارت اقتصاد و داریی کشورما به خودش زحمت نمی‌دهد که عرصه های فعالیت اقتصادی و سرمایه گذاری مطلوب و سودآور را برای همه مردم فراهم کند. اینکه بانک‌های ما در بحث سپرده گذاری و حفظ پول مردم رضایتبخش عمل نمی کنند.

از سوی دیگر زمینه تفحص و نظارت در اموال مردم باید کمتر شود و مثلا مالیات بستن بر سکه و پول باعث می شود مردم هم اموالشان را از صندوق های دولت و حتی بانک های خصوصی بیرون بیاورند و یا درخارج از کشور سرمایه گذاری کنند یا وارد فضای مجازی شوند.

به نظرم اگر زیرساخت های فعالیت اقتصادی را برای همه مردم اصلاح کنیم، شاهد گرایش به سمت معامله در شبکه های مجازی نخواهیم بود. مردم هم به هرحال دنبال جایی هستند که سود دهی پولشان بیشتر باشد و نظارت های کمتری از لحاظ مالیات دهی، داشته باشد. درحالی که عاقبت ورود به دنیای مجازی ثروتمند شدن، اکثرا چیزی جز باختن و به باد رفتن مال و زندگی نیست.