نسخه طب سنتی برای کاهش علائم سوءهاضمه
یکی از بیماری‌های شایع و مهم دستگاه گوارش، سوءهاضمه هست که با علائمی همچون احساس سنگینی سر دل، احساس سیری زودرس و درد معده همراه است، البته ممکن است علائم دیگری مانند نفخ، تهوع و آروغ نیز موجود باشد. این اختلال موجب مراجعه زیاد بیماران به کلینیک‌های تخصصی و عمومی شده و همچنین باعث غیبت از کار می‌گردد. امروزه درمان سوءهاضمه علامت محور بوده که در خیلی از موارد رضایت‌بخش نیست.
از منظر طب سنتی ایران ضعف هضم مهم‌ترین و شایع‌ترین بیماری است که در معده اتفاق می‌افتد که با علائم احساس سنگینی در معده با مصرف غذا کمتر از حد عادت فرد، احساس کشیدگی در معده و آروغ همراه با احساس بوی غذا همراه است.
از دیدگاه طب سنتی ایران علل متعددی موجب ضعف هاضمه می‌شوند که شامل علل معدی، علل کبدی، طحالی، قلبی تنفسی، رحمی، علل تغذیه‌ای، اختلالات خواب، حرکت‌های بدنی نامناسب، مسائل مربوط به آلودگی‌های آب و هوایی، استحمام، مسائل جنسی و علل مربوط اختلالات روحی روانی است.
*نقش بهداشت روان در عملکرد دستگاه گوارش
بهداشت روان یکی از بخش‌های مهم سبک زندگی سالم و متعادل از دیدگاه طب سنتی ایران است که از آن به‌عنوان اعراض نفسانی یاد می‌شود. از منظر حکمای طب سنتی ایران این حالات بر روی عملکرد دستگاه گوارش به خصوص عمل هضم تأثیرات شگرفی دارند. تناول غذا در حالت غم و اندوه، غضب و ترس شدید موجب اختلال هضم و فساد غذا می‌شود، از طرف دیگر ارتباط بین حالات نفسانی و علائم سوءهاضمه با توجه به محور مغزی- گوارش در بدن موردتوجه فراوان مطالعات حال حاضر علمی است، امری که در طب سنتی ایران به آن تأکید فراوانی شده است. در جهت کاهش علائم اختلالات هضم با توجه به جنبه‌های روحی روانی از دیدگاه طب سنتی و مطالعات مدرن توصیه‌هایی ارائه می‌شود که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
۱/پرهیز از غذا خوردن و نوشیدن آب در زمان حالات اضطراب، غضب شدید، ترس و هیجانات شدید دیگر مانند شادی مفرط که در این حالات توصیه می‌شود در صورت عطش ابتدا آب به سر و روی زده شود و بعد از آرامش نسبی آب مصرف شود.
۲/توجه کامل به امر غذا خوردن و تناول غذا در اتاقی آرام و جدا از اتاق‌های دیگر منزل به‌منظور پرهیز از هر عمل کاهنده اشتها و هضم غذایی مانند مشغولیات ذهنی (مانند تلفن همراه، تماشای تلویزیون، بازی‌های رایانه‌ای…) و همچنین توجه و نظر به لقمه خویش و عدم سخن گفتن در زمان تناول غذا که از توصیه‌های مذهبی است.
۳/تحریک اشتها پیش از سرو غذا با روش‌های مختلف صوتی (مانند آنکه مادر با صدای رسا و زیبایش اعلام کند که بچه‌ها غذا آماده است)، رایحه و بوهای خاص محرک اشتها، استفاده از رنگ های اشتهاآور در تهیه غذا، سفره‌آرایی و محل تناول غذا (به‌طور مثال رنگ سبز برای افزایش آرام بخشی و تعادل دستگاه عصبی سمپاتیک و مؤثر بر کم‌خوابی و رنگ زرد جهت درمان افسردگی و اختلالات گوارشی در بررسی‌های علمی ذکر شده است).
۴/به‌کارگیری روش‌های مناسب تدبیر تنش در صورت تشدید علائم با تنش‌های روحی مانند آرامش سازی، تدابیر تنفس مجدد، آموزش مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی مختلف.
۵/استفاده از غذاها و داروهای مفرح بخش خوراکی یا بوییدنی با توجه به مزاج افراد غمگین.
۶/استفاده از آبزن‌های دارای حرارت معتدل و داروهای مناسب برای افراد دارای غم فراوان.
۷/پرهیز از مصرف غذاهای خاص مانند غذاهای حیوانی و بسیار گرم‌مزاج و تند و تیز در افراد دارای خشم فراوان و توصیه به مصرف بیشتر غذاهای گیاهی مانند آب جوی طبی، سوپ جو و فرنی بادام.
۸/روغن‌مالی و مالش بدن به‌آرامی برای رفع تنش و ایجاد آرامش عضلانی و روحی.
۹/دیدار دوستان صمیمی جهت افزایش آرامش و به پا داشتن صله‌رحم.
۱۰/کوچک شمردن حوادث عالم و عدم اظهار تمام مشکلات به دوست و دشمن.
۱۱/دیدن مناظر زیبا و اصوات خوش‌الحان به‌منظور رفع تنش‌ها و ایجاد شادکامی مانند گردش در پارک‌ها و گردشگاه‌های کوهپایه‌ای خارج از شهر.
۱۲/برنامه‌ریزی درست در زندگی جهت داشتن رعایت میانه‌روی و اعتدال در کارها، شغل مناسب، حضور در فعالیت‌های مختلف اجتماعی و برنامه‌ریزی برای انجام ورزش‌های مناسب فردی و دسته‌جمعی.
۱۳/تناسب‌اندام و رفع چاقی نیز می‌تواند موجب آرامش فرد از نظر روحی شود.
مجله اینترنتی زندگی سالم/ دکتر محمود بابائیان؛ متخصص طب سنّتی ایران
لادن سلطانی
