هشدار سازمان جهانی بهداشت درباره کودکان

• در غالب راهنمایی هایی که از سوی مراکز معتبر اعلام می‌شود، به جای اعلام مدت زمان استفاده از گوشی، از مدت زمان نشستن جلوی صفحات نمایش صحبت می‌شود. منظور از صفحه نمایش تلویزیون، گوشی تلفن، تبلت و … است. به عنوان مثال اگر صحبت از حداکثر دو ساعت زمان استفاده از این وسایل در روز برای کودک چهار ساله می‌شود، تماشای تلویزیون را نیز باید در این دو ساعت در نظر بگیرید.
• بسیاری از والدین فراموش می‌کنند که کودک‌شان علاوه بر گوشی آن‌ها از گوشی دیگر والد، یا تبلت خواهر یا گوشی مادربزرگ هم استفاده می‌کند. در نتیجه به دلیل گستردگی وسایل نیز برآورد درستی از میزان استفاده کودک شان ندارند. اگر گزینه‌ها برای کودک شما زیاد است، شاید بهتر باشد، با قفل‌گذاری یا دور کردن گوشی از دست فرزندتان، استفاده او را محدود به یک یا دو وسیله کنید تا بتوانید برآورد درست‌تری از میزان استفاده او داشته باشید.

میزان استفاده کودکان ایرانی از گوشی

در سال ۹۶ پیمایش گسترده‌ای درباره وضعیت استفاده از وسایل الکترونیکی در کودکان سنین مختلف در ایران انجام شد. این پیمایش از سوی مرکز پژوهش‌های صنایع فرهنگی و خلاق و با کمک مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران صورت گرفت. طی آن، با بیش از هفت هزار خانواده تماس گرفتند و درباره نحوه استفاده فرزندشان از وسایل الکترونیکی مانند تبلت و گوشی همراه، پرسش هایی را مطرح کردند. با توجه به گستردگی شهرهایی که نمونه‌گیری از آن‌ها انجام شده، نتایج این مطالعه بسیار قابل تامل است. داده‌ها در این پیمایش بر مبنای گروه سنی کودکان دسته‌بندی شده که در این بخش ما به برخی از یافته‌های آن مربوط به گروه سنی سه تا پنج سال، اشاره خواهیم کرد.

در کل کشور ۶۶ درصد والدین گفته‌اند فرزند زیر پنج سال آن‌ها از وسایل الکترونیکی مانند تبلت و گوشی استفاده می‌کند. موضوعی که می‌تواند ضرورت آگاهی‌رسانی به والدین را بیش از پیش نشان دهد.

  ۲۶.۸درصد والدین در این پیمایش اعلام کرده بودند که کودک تبلت یا گوشی خودش را دارد و با آن بازی می‌کند. این میزان با توجه به سن این کودکان بسیار قابل تامل است.

حدود ۴۸درصد کودکان استفاده از گوشی و تبلت را از دو سالگی یا سن پایین‌تر آغاز کرده‌اند. اتفاقی که با هیچ توصیه بهداشتی سازگاری ندارد.

برای ۸۷درصد کودکان هدف اصلی استفاده از این وسایل، بازی است. البته این موضوع جای تعجبی ندارد اما یادمان باشد نوع بازی‌ها در این خصوص اهمیت بسیاری دارد.

شاید ۱۱درصد والدینی که نگران استفاده فرزندشان از گوشی و تبلت نیستند، چندان به چشم نیاید اما یادمان باشد، استفاده بدون حساب و کتاب، بیشتر در کودکانی روی می‌دهد که والدین آن‌ها نگرانی کمتری دارند.

یافته امیدوارکننده آن که حدود ۷۰درصد والدین متوجه ضرورت کنترل زمان استفاده از گوشی و تبلت هستند.

برای غالب خانواده‌ها معیار انتخاب بازی، سرگرم شدن کودک است (حدود ۶۹درصد). در این بین تنها ۲۷ نفر از والدین به اهداف آموزشی بازی‌ها توجه دارند. به راستی چرا کودکان برای سرگرم شدن نیاز به گوشی و تبلت دارند؟

دلایل عدم تناسب آموزش سنتی و فناوری های دیجیتال

فرصت تجربه ملموس را از کودکان نگیریم

«یادگیری شخصی» شیوه‌ای از آموزش است که این روزها بین طرفداران فناوری محبوبیت زیادی دارد. آن‌ها می‌گویند برای کودکان رایانه‌ای شخصی تهیه و در اینترنت رهایشان کنید، تا هرچه خودشان می‌خواهند و هرطور که خودشان دوست دارند، بیاموزند اما پشت این شیوه آموزش، خطای فلسفی بزرگی نهفته است؛ این‌که همه چیز را می‌شود با چشم آموخت در حالی که ما نه فقط با چشم بلکه با تمام بدن‌مان می‌آموزیم.

کدام شیوه آموزشی بهتر است؟

به گزارش ترجمان، بدیهی است که کودکان وقتی با کل بدن‌شان درگیر تجربه‌ای معنادار می‌شوند، بسیار بهتر یاد می‌گیرند تا وقتی که پشت رایانه می‌نشینند. اگر در این شک دارید، به واکنش کودکان وقتی فعالیتی را روی صفحه نمایش می‌بینند و وقتی خودشان آن را انجام می‌دهند، دقت کنید. وقتی خودشان سوار اسب می‌شوند، خیلی بیشتر درگیر می‌شوند تا وقتی که ویدئویی درباره اسب سواری می‌بینند. همین‌طور وقتی با کل بدن‌شان ورزش می‌کنند در مقایسه با وقتی که نسخه شبیه سازی شده آن ورزش را در یک بازی آنلاین انجام می‌دهند، بیشتر از آن ورزش لذت می برند. باید توجه داشت که یادگیری با صفحه نمایش جای دیگر شیوه‌های ملموس‌تر کشف کردن جهان را می‌گیرد و چنین کودکانی وقت کمتری برای گردش علمی، ساختن کاردستی، مسابقه دادن، در دست گرفتن کتاب یا صحبت کردن با آموزگار و دوستان خود خواهند داشت.

کودکان می‌خواهند در جهان حرکت کنند

طرفداران یادگیری شخصی به مزایای پشت رایانه نشستن بچه‌ها در بخش عمده‌ای از زمان مدرسه‌شان اشاره می‌کنند؛ از جمله این که دانش آموزان با سرعت متناسب با خودشان به سمت اهداف آموزشی حرکت می‌کنند ولی از منظر پدیدارشناختی، روشن نیست که چرا دانش آموزان باید بخواهند مدت زیادی را در این وضعیت باشند درحالی که این کار با زندگی عادی آن‌ها بسیار فاصله دارد. آموزگاران و والدین باید از مشوق‌هایی استفاده کنند، تهدید کنند و حتی از دارو استفاده کنند تا کودکان مدت طولانی حاضر شوند پشت رایانه بنشینند.

این درحالی است که خودشان می‌خواهند بدوند، بازی کنند، نقاشی بکشند، غذا بخورند، مسابقه بدهند و بخندند. شفاف بگویم، طرفداران یادگیری مبتنی بر صفحه نمایش انگار گاهی یادشان می‌رود که کودکان می‌خواهند در جهان حرکت کنند، نه این که فقط آن را از دور تماشا کنند. کودکان در حال از دست دادن فرصت تجربه جهان با تمام غنای آن هستند. تمامیت یک مزرعه بسیار فراتر از آن چیزی است که پیکسل‌ها و اسپیکرها می‌توانند منتقل کنند. صفحات نمایش، چشمه زندگانی بسیاری از تجربه های آموزشی را خشکانده اند؛ تجربه هایی که با گوشت و پوست، خیلی بهتر به دست می آید. این خیزش به سمت یادگیری مبتنی بر صفحه نمایش تنها در صورتی ناگزیر خواهد شد که ما برای متوقف ساختنش هیچ اقدامی نکنیم. پس بیایید آن را متوقف کنیم.

راهکارهای کاهش عوارض استفاده از دستگاه هوشمند

حداقل بازی‌های آموزشی نصب کنید!

متخصصان معتقدند در سنین پایین نوع فعالیت‌هایی که خردسالان با گوشی و تبلت انجام می‌دهند، می‌تواند میزان عوارض استفاده از آن را کاهش یا افزایش دهد. در زیر چند نکته را که در زمان استفاده از این وسایل و انتخاب بازی و فعالیت در این زمینه باید به آن توجه کنیم، مرور می‌کنیم.

* میزان صدای دستگاه و نور صفحه نمایش را مدیریت کنید. صدای بسیار بلند موسیقی یا نور شدید صفحه نمایش برای خردسالان عوارض مضاعفی دارد. از طرفی فراموش نکنید تماشای صفحات نمایش در اتاق تاریک می‌تواند عوارض این استفاده را تشدید کند، پس اتاق را در زمان استفاده تاریک نکنید.

* در سنین پایین استفاده از بازی‌هایی که بتواند گنجینه واژگان کودک را افزایش دهد، توصیه می‌شود. بازی‌هایی که نام رنگ‌ها، میوه‌ها یا حیوانات را تکرار می‌کنند، برای ما هر چند جذاب نیست اما برای خردسالان زیر سه سال هم جذاب است و هم آموزنده.

* از این وسایل برای نزدیک‌تر شدن به فرزندتان بهره بگیرید، برای او داستان بگویید و صدای خودتان را ضبط و در دفعات بعد آن را پخش کنید. ضبط ویدئوی شعر که توسط شما یا پدرش خوانده شده، از دیگر گزینه‌هاست.

* و در آخر این که اگر فرزندتان تمایل دارد بارها به تماشای یک ویدئو بنشیند، هیچ نگران نشوید و در پی قانع کردن او برای تماشای ویدئوی جدید نباشید، این تمایل به تکرار در خردسالان هم طبیعی است و هم به آن‌ها کمک می‌کند هر بار درک بهتری از داستان تکراری یا ویدئوی تکراری پیدا کنند.