هنرمند همیشه مدرن تجسمی / استاد مرتضی نعمت اللهی
هنرمند همیشه مدرن تجسمی / استاد مرتضی نعمت اللهی
هنرمند همیشه مدرن تجسمی/ استاد مرتضی نعمت اللهی
اینکه اصفهان طی سال‌ها و قرن‌های گذشته همواره به‌عنوان یک شهر هنری شناخته‌شده، جای پرسش‌های بسیاری بوده است. اینکه بخواهیم این امر را فارغ از هرگونه تعصبی بگوییم، باید با قاطعیت گفت که اصفهان یک شهر صنعت هنر بوده است. معماری و صنایع‌دستی آن پیوسته موردستایش بوده و همین نگاه از بیرون باعث عقب‌ماندگی این شهر استثنایی ازنظر نگاه و عمل به هنر مدرن شده است. دهه 40 اما برای این شهر دهه شگفتی‌هاست و به قول «منوچهر بدیعی» مترجم تأثیرگذار آثار جویس با حضور «ابوالحسن نجفی» به‌یک‌باره مدرنیته وارد فضای این شهر می‌شود. دانش‌آموخته رشته ادبیات تطبیقی سوربن، یاران جُنگ ادبی اصفهان را در کافه‌های پولونیا، پارک، قناد،…. گرد می‌آورد و به آن‌ها چگونه روشنفکر بودن و چگونه مدرن بودن را یاد می‌دهد. اوست که برای نخستین بار «رولان بارت»، «سن ژان پرس»…را به بچه‌های اصفهان و حتی ایران معرفی می‌کند. باهمت او والبته محمد حقوقی؛ احمد شاملو، جلال احمد و دیگر هنرمندان مطرح به اصفهان می‌آیند. فضا فضای یادگیری، دوستی والبته روشنفکری به معنای تام آن است. و در همین فضا و در چند سال پس‌ازآن جریان کوچه هدایت شکل می‌گیرد، تلویزیون اصفهان تأسیس می‌شود، بچه‌های سینمای آزاد جان می‌گیرند و در کنار بچه‌های جُنگ می‌نشینند و حتی تصمیم می‌گیرند داستان‌های آن‌ها را فیلم کنند و در همین گیرودار نوشته، نریشن فیلم‌ها و روی جلد کتاب‌ها …. که نقاشی و گرافیک می‌خواهد باعث می‌شود که نسل جدید تجسمی‌های اصفهان هم در کنار بچه‌های جنگ و دیگران شکل گیرند. اما به سبب وضعیت سیاسی و اقتصادی و حتی اجتماعی مهاجرت هنرمندان اصفهانی به تهران و خارج از کشور آغاز می‌شود. و فضای اصفهان طی 20 سال رخوت گذشته خود را به خود می‌بیند. البته این مهاجرت‌ها باعث مطرح‌شدن هنرمندان اصفهانی در سطح ملی می‌شود که می‌بینیم در گلشیری‌ها و مثقالی‌ها و دیگران.
هنرمند همیشه مدرن تجسمی / استاد مرتضی نعمت اللهی
*** دهه 70 را باید آغاز دوباره اصفهان با هنرمندان درونی خود دانست
دهه 70 را باید آغاز دوباره اصفهان با هنرمندان درونی خود دانست. مجله ادبی زنده رود شکفته شده است و برخی از مسئولان وقت با توجه به اینکه هنر مجسمه‌سازی و اجرای آن‌هم دیگر منع شرعی ندارد. دست به تغییرات منحصربه‌فردی در فضای شهری می‌زنند. مرتضی نعمت اللهی در اوج پختگی خود و سرشار از اندیشه‌های مدرن شهر پاریس به زادگاه خود بازگشته است. و جایی که به قول علی خدایی: «مرتضی نعمت اللهی مجسمه‌ساز و نقاش اصفهانی از همان اصفهانی‌های هزار و یک‌شب با تندیس‌هایش؛ شبی از شب‌های هزار میلادی نو را به اصفهان کهن افزوده است.» و حضور مرتضی نعمت اللهی در دهه 70 در اصفهان یادآور ابوالحسن نجفی در دهه 40 در این شهر است. هر دو خاموش، مستقل و هر دو با تواضع و بدون دربند بودن هر استاد و شاگردی هنر مفهومی خود را ذره‌ذره در جای‌جای این شهر نمایان می‌کنند.
استاد درباره جریان حضور دوباره‌اش در اصفهان می‌گوید: «واقعاً می‌خواستم از سایه این پاریس زیبا و قشنگ و دوست‌داشتنی جدا شوم. نقشه جغرافیایی را جلوی رویم گذاشتم و دوست داشتم دورترین نقطه دنیا را انتخاب کنم و به آنجا بروم، به غریب‌ترین نقطه دنیا مثلاً استرالیا؛ ولی برای تصمیم‌گیری خیلی مشکل بود. سفری کردم به یونان؛ در یکی از جزایر آنجا یک ماهی طول کشید و بعد به ریشه و به موطن خودم بازگشتم. در سال 69 به ایران بازگشتم و از آن زمان تا همین چند سال پیش، به‌صورت دوره‌ای در دانشگاه هنر و دانشگاه‌های آزاد تدریس می‌کردم. هرچند تمام روابط کاری‌ام در تهران بود، ولی ترجیح دادم در اصفهان بمانم و اولین آتلیه مجسمه‌سازی را در اصفهان ایجاد کردم.»
هنرمند همیشه مدرن تجسمی / استاد مرتضی نعمت اللهی
*** مرتضی نعمت اللهی تنها یک مجسمه‌ساز نیست
مرتضی نعمت اللهی تنها یک مجسمه‌ساز نیست. آثار او تنها، نیما، طیران، فردوسی، شیخ بهایی … نیست. طراحی و نقاشی او هم به کنار؛ سال‌ها با تلویزیون ملی کارکرده است و حتی سابقه همکاری با غلامحسین ساعدی در طراحی دکور برخی از نمایش‌هایش را دارد.
امروز و از ساعت 16:30 (در نگارستان امام خمینی) و به همت کانون عکس انجمن سینمای جوانان اصفهان، استاد از 55 سال فعالیت هنری‌اش می‌گوید و پیش از جلسه استاد هم فیلم مستند «عاشقی بود که صبحگاه دیر به مسافرخانه آمده بود.» ساخته مجتبی اسپنانی به نمایش درمی‌آید.
همه این‌ها را گفتم که این نشست را از دست ندهیم. استاد حضور دارد و مهم‌تر از همه جان، جانی که این روزها در کمتر کسی پیدا می‌شود.
نویسنده : حامد قصری
